Fatti veloċi dwar Puerto Rico:
- Popolazzjoni: Madwar 3.3 miljun ruħ.
- Kapitali: San Juan.
- Lingwi Uffiċjali: Spanjol, Ingliż.
- Munita: Dollaru tal-Istati Uniti (USD).
- Gvern: Territorju tal-Istati Uniti b’forma ta’ gvern repubblikan.
- Reliġjon Prinċipali: Kristjaneżmu.
- Ġeografija: Puerto Rico hija territorju mhux inkorporat tal-Istati Uniti li jinsab fil-Karibew tat-Tramuntana-Lvant. Tikkonsisti mill-gżira prinċipali ta’ Puerto Rico u diversi gżejjer iżgħar. It-terren huwa divers, jinkludi muntanji, foresti tax-xita, u bajjiet.
Fattu 1: Puerto Rico hija arċipelagu ta’ ħafna gżejjer
Filwaqt li l-gżira prinċipali ta’ Puerto Rico hija l-massa prinċipali tal-art u ċ-ċentru politiku, it-territorju jinkludi wkoll diversi gżejjer iżgħar u kejs. Xi wħud mill-gżejjer notevoli fil-arċipelagu ta’ Puerto Rico jinkludu Vieques, Culebra, Mona, u Isla de Caja de Muertos, fost oħrajn.
Filwaqt li l-gżira prinċipali ta’ Puerto Rico hija l-aktar żviluppata u popolata b’mod dens, il-gżejjer iżgħar joffru l-attrazzjoni unika tagħhom, inklużi bajjiet pristini, żoni naturali protetti, u siti storiċi. Vieques u Culebra, pereżempju, huma magħrufa għall-bajjiet sbieħ tagħhom u l-ħajja tal-baħar vibranti, filwaqt li Gżira Mona hija magħrufa għat-terren irqaq tagħha u s-sinifikat arkeoloġiku.
Fattu 2: Puerto Rico hija territorju li tappartjeni għall-Istati Uniti iżda mhijiex parti minnha
Puerto Rico ilha territorju tal-Istati Uniti mill-1898 meta ġiet akkwistata mill-Ispanja bħala riżultat tal-Gwerra Spanjola-Amerikana. Bħala territorju tal-Istati Uniti, Puerto Rico hija soġġetta għal-liġi federali tal-Istati Uniti, u r-residenti tagħha huma ċittadini tal-Istati Uniti. Madankollu, Puerto Rico m’għandha ebda rappreżentanza tal-vot fil-Kungress tal-Istati Uniti, u r-residenti tagħha m’għandhom ebda dritt li jivvutaw fl-elezzjonijiet presidenzjali tal-Istati Uniti filwaqt li jgħixu fuq il-gżira (għalkemm jistgħu jivvutaw fl-elezzjonijiet primarji).
Filwaqt li Puerto Rico mhijiex stat, hija meqjusa bħala parti integrali tal-Istati Uniti, u r-residenti tagħha għandhom id-dritt għal ċerti drittijiet u privileġġi mogħtija liċ-ċittadini tal-Istati Uniti. Ir-relazzjoni bejn Puerto Rico u l-Istati Uniti hija kumplessa, u kien hemm dibattiti u diskussjonijiet kontinwi dwar l-istatus politiku ta’ Puerto Rico u jekk għandhiex issir stat, tikseb l-indipendenza, jew iżżomm l-istatus territorjali attwali tagħha.
Fattu 3: Il-cocktail Piña Colada jingħad li oriġina f’Puerto Rico
Il-Piña Colada hija cocktail tropikali popolari magħmula minn rum, krema tal-ġewż tal-Indja, u meraq tal-ananas, tipikament servuta mixluta mas-silġ. Filwaqt li hemm xi dibattitu dwar l-oriġini eżatta tax-xorb, huwa mħaseb b’mod wiesa’ li ġie maħluq f’Puerto Rico fin-nofs tas-seklu għoxrin.
Il-Caribe Hilton Hotel f’San Juan jiddikjara li ħolaq il-Piña Colada fl-1954 mill-bartender Ramón “Monchito” Marrero. Skont ir-rakkont tal-lukanda, Marrero qatta’ tliet xhur jesperimenta ma’ kombinazzjonijiet differenti ta’ ingredjenti qabel fl-aħħar perfezzjona r-riċetta. Ix-xorb malajr kiseb popolarità fost l-ospiti tal-lukanda u eventwalment sar wieħed mill-aktar cocktails ikoniċi ta’ Puerto Rico.
Fl-1978, il-Piña Colada ġiet iddikjarata uffiċjalment bħala x-xorb nazzjonali ta’ Puerto Rico, u dan saħħaħ l-assoċjazzjoni tagħha mal-gżira. Illum, il-Piña Colada tibqa’ xorb maħbub li jogħġob lin-nies madwar id-dinja, b’varjazzjonijiet u adattamenti li jinsabu fil-bars u r-ristoranti kullimkien.
Fattu 4: L-aktar post fond fl-Oċean Atlantiku jinsab ħdejn Puerto Rico
It-Trench ta’ Puerto Rico hija trench sottomarina li tinsab fit-Tramuntana tal-gżira ta’ Puerto Rico u testendi madwar 800 kilometru (500 mil) lejn il-Lvant. Hija parti mill-konfini tettonika bejn il-Pjanċa tal-Karibew u l-Pjanċa tal-Amerika ta’ Fuq. It-trench tilħaq fond massimu ta’ madwar 8,376 metru (27,480 piedi) taħt il-livell tal-baħar, u dan jagħmilha l-aktar punt fond fl-Oċean Atlantiku u t-tmien trench l-aktar fonda fid-dinja.
It-Trench ta’ Puerto Rico hija magħrufa għall-fond immens tagħha u s-sinifikat ġeoloġiku, bil-formazzjoni tagħha attribwita għall-interazzjonijiet kumplessi bejn il-pjanċi tettoniċi fir-reġjun. Hija wkoll sit ta’ interess għar-riċerka xjentifika, inklużi studji ta’ ekosistemi tal-fond tal-baħar, attività sismika, u mudelli ta’ ċirkolazzjoni oċeanika.
Fattu 5: Wieħed mill-akbar netwerks ta’ għerien fl-Amerika jinsab f’Puerto Rico
Is-Sistema tal-Għar Rio Camuy tinsab fil-parti tat-Tramuntana ta’ Puerto Rico, ħdejn il-belt ta’ Camuy. Tikkonsisti minn netwerk ta’ għerien tal-ġebel, sink holes, u xmajjar sottoterranjani maqlugħa matul miljuni ta’ snin minn Xmara Camuy. Is-sistema tal-għar hija stmata li testendi għal aktar minn 11-il mil (18-il kilometru), għalkemm parti biss minnha hija aċċessibbli għall-pubbliku.
Il-viżitaturi tas-Sistema tal-Għar Rio Camuy jistgħu jesploraw serje ta’ kaverni, galletti, u kmamar imżejnin bi stalattiti, stalagmiti, u formazzjonijiet ġeoloġiċi oħra spektakolari. Tours mgħarrfa jieħdu lill-viżitaturi mill-għerien, u jipprovdu għarfien dwar il-formazzjoni, l-istorja, u s-sinifikat ekoloġiku tagħhom. Is-sistema tal-għar hija wkoll dar għal flora u fawna unika, inklużi il-farfett il-lejl, brimb, u speċi oħra speċjalizzati li jgħixu fl-għerien.
Fattu 6: Iż-żrinġ Coquí ħafna drabi jitqies bħala simbolu mhux uffiċjali ta’ Puerto Rico
Il-Coquí (Eleutherodactylus coqui) huwa żrinġ żgħir indiġenu għal Puerto Rico u huwa magħruf għall-għajta distintiva tiegħu, li jidher qisu “co-quí.” Dawn iż-żrinġijiet huma parti integrali mill-kultura ta’ Puerto Rico u huma maħbubin għar-rwol tagħhom fl-ekosistema tal-gżira u s-sinifikat simboliku tagħhom.
Iż-żrinġ Coquí għandu post speċjali fil-folklor u t-tradizzjonijiet ta’ Puerto Rico, ħafna drabi jidher f’kanzunetti, stejjer, u artijiet. L-għajta unika tiegħu hija ħoss familja fil-foresti tal-gżira u saret simbolu tas-sbuħija naturali u l-bijodiversità ta’ Puerto Rico. Il-preżenza tal-Coquí tiġi ċċelebrata wkoll bħala sinjal ta’ saħħa u vitalità ambjentali.
Fattu 7: Il-Fortizza ta’ San Juan u r-Residenza tal-Gvernatur hija Sit tal-Patrimonju Dinji tal-UNESCO
Is-Sit Storiku Nazzjonali ta’ San Juan, ittieħed bħala Sit tal-Patrimonju Dinji tal-UNESCO fl-1983, jinkludi l-fortifikazzjonijiet storiċi u l-istrutturi f’Old San Juan, inklużi l-fortizzi El Morro u San Cristóbal, kif ukoll is-swali tal-belt. Dawn il-fortifikazzjonijiet kellhom rwol kruċjali fid-difiża tal-belt ta’ San Juan u l-interessi tal-Imperu Spanjol fil-Karibew matul il-perjodu kolonjali.
Ir-residenza tal-gvernatur, magħrufa bħala La Fortaleza, hija sit storiku separat li jinsab ħdejn is-Sit Storiku Nazzjonali ta’ San Juan. La Fortaleza, mibnija fis-seklu 16, hija rikonoxxuta bħala waħda mill-eqdem residenzi eżekuttivi kontinwament okkupati fl-Emisferiu tal-Punent u hija elenkada bħala Sit tal-Patrimonju Dinji tal-UNESCO flimkien mad-distrett storiku ta’ Old San Juan.
Fattu 8: L-unika foresta tax-xita fis-Servizz tal-Foresti Nazzjonali tal-Istati Uniti tinsab f’Puerto Rico
Il-Foresta Nazzjonali El Yunque, li tinsab fil-parti tat-tramuntana-lvant ta’ Puerto Rico, hija foresta tax-xita tropikali ħadra li tkopri żona ta’ madwar 28,000 akru (11,331 ettar). Hija magħrufa għar-riċċezza tal-bijodiversità, il-pajsaġġi tar-reqqa, u l-karatteristiċi ekoloġiċi uniċi tagħha.
Bħala parti mis-Sistema tal-Foresti Nazzjonali tal-Istati Uniti, El Yunque hija mmaniġġjata mis-Servizz tal-Foresti tal-Istati Uniti u toffri lill-viżitaturi l-opportunità li jesploraw is-sbuħija naturali pristina tagħha permezz ta’ mogħdijiet tal-mixi, punti panoramiċi, u programmi edukattivi. Il-foresta tax-xita hija kkaratterizzata minn veġetazzjoni densa, siġar għoljin, xallaliet li jżelluq, u varjetà wiesgħa ta’ speċi ta’ pjanti u annimali, inklużi ħafna speċi endemiċi u fil-periklu.
Fattu 9: Puerto Rico hija magħrufa għall-bajjiet bioluminexxenti tar-reqqa tagħha
Diversi bajjiet f’Puerto Rico huma famużi għall-ilmijiet bioluminexxenti tagħhom, ikkawżati mill-preżenza ta’ mikroorganiżmi msejħa dinoflagellati. Dawn id-dinoflagellati joħorġu dawl meta jiġu mxekkla, u dan joħloq fenomenu naturali afaxxinanti magħruf bħala bioluminexxenza.
Waħda mill-aktar bajjiet bioluminexxenti magħrufa f’Puerto Rico hija Mosquito Bay, li tinsab fuq il-gżira ta’ Vieques. Mosquito Bay hija meqjusa bħala waħda mill-aktar bajjiet bioluminexxenti jdawlu fid-dinja, u l-viżitaturi jistgħu jesperjenzaw id-dawl sabiħ billi jagħmlu kayaking jew jieħdu tour bil-dgħajsa fuq il-bajja billejl.
Bajja bioluminexxenti oħra popolari f’Puerto Rico hija Laguna Grande, li tinsab fil-belt ta’ Fajardo fuq il-gżira prinċipali. Hawnhekk, il-viżitaturi jistgħu wkoll jieħdu tours bil-kayak mgħarrfa biex jaraw id-dawl maġiku tal-ilmijiet bioluminexxenti.
Nota: Huwa ta’ għajnuna għat-turisti li jivvjaġġaw li jkunu jafu jekk għandhomx bżonn ta’ Liċenzja Internazzjonali tas-Sewqan f’Puerto Rico biex jikru u jsuqu.
Fattu 10: Ħafna mit-toroq ta’ San Juan huma mfarxin bl-ġebel Adoquines blu
L-Adoquines huma ġebel li jippavmenta qisu ġebel tal-kakkru magħmul minn granit blu-griż u huma karatteristika distintiva tat-toroq ta’ Old San Juan. Dawn il-ġebel oriġinarjament inġiebu f’Puerto Rico bħala ballast fuq il-vapur Spanjol matul l-era kolonjali u ntużaw biex jippavmentaw it-toroq tal-belt.
L-użu tal-adoquines f’Old San Juan jmur lura għas-seklu 16, u l-ġebel minn dakinhar saru karatteristika ikonika tal-arkitettura storika u d-disinn urban tal-belt. Illum, it-toroq ta’ Old San Juan huma mgħammra bl-adoquines, joħolqu atmosfera ċarming u pittoreska li tirrifletti l-wirt kolonjali tal-belt.
Il-kulur blu-griż tal-adoquines huwa karatteristiku tal-granit li jinsab fir-reġjun, u l-ġebel huma magħrufa għad-durabilità tagħhom u l-kapaċità tagħhom li jressstu traffiku tqil u kundizzjonijiet tat-temp tropikali.
Published April 12, 2024 • 11m to read
