1. Homepage
  2.  / 
  3. Blog
  4.  / 
  5. AQSh haqida 10 qiziqarli fakt
AQSh haqida 10 qiziqarli fakt

AQSh haqida 10 qiziqarli fakt

AQSh haqida qisqacha ma’lumotlar:

  • Aholi soni: Taxminan 333 million kishi.
  • Poytaxt: Vashington, D.C.
  • Rasmiy til: Federal darajada yo’q, ammo ingliz tili eng keng tarqalgan til.
  • Valyuta: Amerika Qo’shma Shtatlari dollari (USD).
  • Hukumat: Federal prezidentlik konstitutsiyaviy respublikasi.
  • Asosiy din: Xristianlik, protestantlik, katoliklik va boshqa e’tiqodlarni o’z ichiga olgan turli konfessiyalar bilan.
  • Geografiya: Shimoliy Amerikada joylashgan, shimolda Kanada, janubda Meksika bilan chegaradosh, sharqda Atlantika okeani va g’arbda Tinch okeani bilan o’ralgan.

1-fakt: AQSh bayrog’ining dizayni shtatlar soniga qarab o’zgarib turgan

Ko’pincha “Yulduzlar va yo’llar” deb ataladigan AQSh bayrog’ida 1776 yilda Buyuk Britaniyadan mustaqillik e’lon qilgan asl 13 ta koloniyani ifodalovchi 13 ta qizil va oq yo’llarning navbatma-navbat joylashgan maydoni mavjud. Yuqori chap burchakda yoki kantonda ittifoq deb nomlanuvchi ko’k maydon mavjud bo’lib, unda Ittifoqdagi har bir shtatni ifodalovchi turli miqdordagi oq yulduzlar joylashgan.

Qo’shma Shtatlar hududiy jihatdan kengayib, Ittifoqqa yangi shtatlarni qabul qilgan sari, bayroqdagi yulduzlar soni mos ravishda oshib bordi. Bayroq dizayni Prezident Uilyam Xovard Taft tomonidan 1912 yil 24 iyunda Ijroiya farmoni bilan standartlashtirildi, bunda yulduzlar qatorlarda joylashtirilishi va simmetrik naqsh hosil qiladigan tarzda siljitilishi belgilandi. 50 ta shtatni ifodalovchi 50 ta yulduzli hozirgi bayroq dizayni Gavayi 50-shtat sifatida qabul qilinganidan keyin 1960 yil 4 iyuldan beri qo’llanilmoqda.

1912 yilgacha yangi shtatlar qabul qilinganda bayroqdagi yulduzlarning joylashuvi turli xil edi. Masalan, Fuqarolar urushi davrida bayroq dizaynlarida yulduzlar doira, qator yoki boshqa naqshlarda joylashtirilgan bo’lishi mumkin edi. Biroq, 1912 yilda standartlashtirish buyrug’i e’lon qilinganidan beri AQSh bayrog’ining dizayni doimiy bo’lib qoldi, yulduzlar gorizontal qatorlarda joylashtirildi.

2-fakt: AQSh hali metrik o’lchov tizimini qabul qilmagan

Qo’shma Shtatlar asosan tijoriy, qurilish va transport kabi kundalik maqsadlar uchun dyuym, fut, funt va gallon kabi birliklarni o’z ichiga olgan an’anaviy o’lchov tizimidan foydalanadi. Biroq, metr, kilogramm va litr kabi birliklardan foydalanadigan metrik tizim ilmiy, tibbiy va xalqaro kontekstlarda keng qo’llaniladi.

Qo’shma Shtatlarda metrik tizimni qabul qilishni targ’ib qilish yoki metrikatsiya bo’yicha harakatlar o’nlab yillar davomida davom etmoqda. 1975 yilda AQShda metrik tizimni ixtiyoriy qabul qilishni rag’batlantirish maqsadida Metrik konversiya qonuni imzolandi. Biroq, metrikatsiya yo’lida taraqqiyot sekin va nomuvofiq bo’lib, an’anaviy tizim Amerika hayotining ko’plab jabhalarida keng tarqalgan bo’lib qolmoqda.

Natijada, Qo’shma Shtatlar metrik tizimni asosiy o’lchov tizmisi sifatida to’liq o’tmagan dunyodagi kam sonli mamlakatlardan biri bo’lib qolmoqda.

3-fakt: O’lchami tufayli AQShda ko’plab iqlim zonalari mavjud

Qo’shma Shtatlar yer maydoni bo’yicha dunyoda uchinchi o’rinda turuvchi mamlakat bo’lib, keng kenglik va uzunlik darajalarini qamrab oladi. Natijada, u Alyaskadagi arktik sharoitlardan tortib Gavayi va Florida janubiy hududlaridagi tropik iqlimgacha turli xil iqlimlarni boshdan kechiradi. Qo’shma Shtatlarda topilgan asosiy iqlim zonalari quyidagilarni o’z ichiga oladi:

  1. Mo’tadil kontinental: Bu iqlim zonasi mamlakatning markaziy va sharqiy qismlarini qamrab oladi, issiq yoki jazirama yozlar va sovuq qishlar bilan to’rtta aniq faslga ega. Nyu-York, Chikago va Minneapolis kabi shaharlar bu zonaga kiradi.
  2. Nam subtropik: Qo’shma Shtatlarning janubi-sharqida joylashgan bu iqlim zonasi issiq, nam yozlar va yil davomida mo’l-ko’l yog’ingarchilik bilan yumshoq qishlar bilan ajralib turadi. Atlanta, Nyu-Orlean va Mayami kabi shaharlar bu iqlimni boshdan kechiradi.
  3. O’rta er dengizi: G’arbiy qirg’oq bo’ylab, Kaliforniyadan Oregon va Vashington shtatlarining ba’zi qismlarigacha joylashgan bu iqlim zonasi quruq, issiq yozlar va yumshoq, nam qishlar bilan ajralib turadi. Los-Anjeles, San-Frantsisko va San-Diego kabi shaharlar bu zonaga kiradi.
  4. Qurg’oqchil va yarim qurg’oqchil: Bu iqlim zonalari Qo’shma Shtatlarning g’arbiy qismlarining katta qismini, jumladan Buyuk havza, janubi-g’arb va Rokki tog’larining ba’zi qismlarini qamrab oladi. Ular kam yog’ingarchilik, yuqori harorat va kechayu kunduz orasidagi haroratning katta farqlari bilan ajralib turadi. Feniks, Las-Vegas va Albukerke kabi shaharlar qurg’oqchil yoki yarim qurg’oqchil iqlimni boshdan kechiradi.
  5. Kontinental: Bu iqlim zonasi shimoliy Buyuk tekisliklar va Yuqori O’rta G’arbni o’z ichiga oladi, ko’p qor yog’adigan sovuq qishlar va issiq yoki jazirama yozlar bilan ajralib turadi. Minneapolis, Denver va Fargo kabi shaharlar kontinental iqlimni boshdan kechiradi.
Diego DelsoCC BY-SA 3.0, Vikimedia Commons orqali

4-fakt: Kaliforniya va Texasning iqtisodiyoti mamlakatning ko’pchiligidan kattaroq

Kaliforniya iqtisodiyoti 3 trillion dollardan ortiq yalpi ichki mahsulot (YIM) bilan dunyoda beshinchi o’rinda turadi. Shtatning turli industriyalari texnologiya, ko’ngilochar, qishloq xo’jaligi, ishlab chiqarish va turizm sohalarini o’z ichiga oladi. Texas yaqin orqada turib, dunyoda to’qqizinchi o’rinda turuvchi iqtisodiyot va 1,7 trillion dollardan ortiq YIMga ega. Texasdagi asosiy sohalar energetika, ishlab chiqarish, sog’liqni saqlash, texnologiya va qishloq xo’jaligini o’z ichiga oladi. Bu ikki shtat birgalikda Qo’shma Shtatlarning iqtisodiy kuchiga sezilarli hissa qo’shib, milliy miqyosda innovatsiya, ish o’rinlari yaratish va o’sishni ta’minlaydi.

5-fakt: Shimoliy Amerikaning eng baland tog’i Alyaskada joylashgan

Denali tog’i Shimoliy Amerikaning eng baland cho’qqisi bo’lib, dengiz sathidan 20,310 fut (6,190 metr) balandlikda joylashgan. U Alyaskaning eng katta shahri Ankhorejdan taxminan 240 mil (386 kilometr) shimolda Denali milliy bog’i va qo’riqxonasi ichidagi Alyaska tizmasida joylashgan. Denali tog’i Alyaska landshaftining ko’zga ko’ringan xususiyati bo’lib, qiyin toqqa chiqish yo’llari va ajoyib tabiiy go’zalligi bilan mashhur. U dunyoning turli burchaklaridan kelgan tog’ga chiquvchilar va tabiat sevuvchilarni o’zining baland cho’qqisiga chiqishga va Alyaskaning qo’pol tabiatini his qilishga jalb qiladi.

6-fakt: AQShda qonuniy ichish yoshi 21 yosh

Qo’shma Shtatlarda qonuniy ichish yoshi federal qonun bilan 21 yoshda belgilangan. Bu shuni anglatadiki, shaxslar alkogol ichimliklarini sotib olish va iste’mol qilish uchun kamida 21 yoshda bo’lishlari kerak.

Ko’pgina shtatlarda avtomobil ijarasi uchun ham yuqori yosh chegarasi mavjud. Bu yosh talabi 25 yoshgacha bo’lgan yosh haydovchilar, ayniqsa, avtomobil hodisalarida qatnashish ehtimoli yuqori ekanligini ko’rsatuvchi statistik ma’lumotlarga asoslangan. Biroq, ba’zi ijara agentliklari 21 va 24 yosh oralig’idagi shaxslarga avtomobil ijarasiga berishga ruxsat berishi mumkin, ammo ular qo’shimcha to’lovlar yoki cheklovlarga, masalan, yuqori ijara tariflariga yoki majburiy sug’urta qoplamiga duchor bo’lishi mumkin.

Eslatma: Shuningdek, AQShda sizga Xalqaro Haydovchilik Guvohnomasi kerak bo’lishi mumkinligini tekshiring. Xalqaro Haydovchilik Ruxsatnomasini olish haqida bu yerda o’qishingiz mumkin, ammo uni haydovchilik guvohnomasini olgan mamlakatda olish yaxshiroq.

7-fakt: Qo’shma Shtatlarda 400 dan ortiq milliy bog’lar va 2,000 dan ortiq boshqa himoyalangan hududlar mavjud

Qo’shma Shtatlar milliy bog’lar, milliy o’rmonlar, milliy yodgorliklar, yovvoyi tabiat qo’riqxonalari, cho’l hududlari va boshqalarni o’z ichiga olgan keng va xilma-xil himoyalangan hududlar tizimiga ega. Eng so’nggi ma’lumotlarga ko’ra, Milliy bog’lar xizmati tomonidan boshqariladigan milliy bog’lar, yodgorliklar, tarixiy joylar, dam olish joylari va boshqa belgilarni o’z ichiga olgan Milliy bog’lar tizimi ichida 400 dan ortiq birlik mavjud.

Milliy bog’lardan tashqari, butun mamlakatda shtat bog’lari, tabiatni muhofaza qilish hududlari, yovvoyi tabiatni boshqarish hududlari va mahalliy bog’larni o’z ichiga olgan minglab boshqa himoyalangan hududlar mavjud. Bu hududlar biologik xilma-xillikni saqlash, tabiiy va madaniy resurslarni himoya qilish va tashrif buyuruvchilar uchun dam olish imkoniyatlarini ta’minlashda hal qiluvchi rol o’ynaydi.

LGalcanCC BY-SA 4.0, Vikimedia Commons orqali

8-fakt: AQSh aholisining ko’pchiligi sharqiy va g’arbiy qirg’oqlar bo’ylab yashaydi

Qo’shma Shtatlarning sharqiy va g’arbiy qirg’oqlari mamlakatning eng zich joylashgan hududlarida joylashgan. Sharqiy qirg’oqda Nyu-York shahri, Boston, Filadelfiya va Mayami kabi yirik metropolitan hududlar katta aholini o’ziga jalb qiladi. Xuddi shunday, g’arbiy qirg’oq, ayniqsa Kaliforniya va Vashington kabi shtatlarda Los-Anjeles, San-Frantsisko, Sietl va San-Diego kabi gavjum shaharlar bilan ajralib turadi.

Qirg’oq bo’ylab aholining bunday to’planishi tarixiy joylashish naqshlari, iqtisodiy imkoniyatlar, transport infratuzilmasi va geografik xususiyatlar kabi turli omillar ta’sirida ro’y beradi. Qirg’oq hududlari ko’pincha portlar, savdo yo’llari va qirg’oq qulayliklariga kirish imkonini taklif qilib, ularni yashash va ishlash uchun jozibali joylar qiladi.

9-fakt: Amerikaliklar hali ham oyda bo’lgan yagona odamlar

Qo’shma Shtatlarning Apollo dasturi, ayniqsa Apollo 11 missiyasi 1969 yil 20 iyulda astronavtlar Nil Armstrong va Edwin “Bazz” Oldrin oy yuzasiga oyoq qo’ygan birinchi insonlar bo’lganlarida tarix yaratdi. Armstrong oy modulining zinapoyasidan oy yuzasiga tushayotganda mashhur “Bu [bir] odam uchun kichik qadam, insoniyat uchun ulkan sakrash” so’zlarini aytdi.

Keyinchalik, 1969 va 1972 yillar orasida yana beshta Apollo missiyasi (Apollo 12, 14, 15, 16 va 17) astronavtlarni oyga muvaffaqiyatli qo’ndirdi. Jami o’n ikki astronavt, ularning barchasi amerikaliklar, ushbu missiyalar davomida oyda yurgan.

Apollo dasturidan beri hech bir davlat yoki kosmik agentlik astronavtlarni oyga muvaffaqiyatli qo’ndirolmagan. Biroq, Qo’shma Shtatlar, shu jumladan, turli mamlakatlarning tadqiqot va ilmiy missiyalarning bir qismi sifatida yaqin kelajakda astronavtlarni oyga qaytarish bo’yicha harakatlari va rejalari mavjud.

10-fakt: AQShda ko’p sonli mahalliy xalqlar mavjud

Evropa mustamlakasidan oldin, hozirgi Qo’shma Shtatlar deb nomlanuvchi hudud har birining o’ziga xos madaniyati, tillari va an’analari bo’lgan turli xil mahalliy xalqlar tomonidan yashagan. Bu mahalliy guruhlar, boshqalar qatorida, Navaxo, Cheroki, Siu, Apache, Irokez va Choktav, shuningdek, ko’plab kichik qabilalar va guruhlarni o’z ichiga olgan.

Bugungi kunda Qo’shma Shtatlarda 570 dan ortiq federal darajada tan olingan qabilalar mavjud bo’lib, ularning har biri o’zining suveren hukumati va alohida madaniy merosi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, shtat tomonidan tan olingan qabilalar va federal tan olinmagan boshqa mahalliy jamoalar mavjud. Bu mahalliy xalqlar Qo’shma Shtatlarning madaniy, ijtimoiy va siyosiy hayotida muhim rol o’ynashda davom etmoqda va ularning madaniyatlari va tillarini saqlash va qayta tiklash bo’yicha harakatlar davom etmoqda.

Shuni ta’kidlash kerakki, Qo’shma Shtatlarning mahalliy aholisi Evropa bilan aloqa o’rnatilganidan keyin kasallik, ko’chirilish va zo’ravonlik tufayli juda zarar ko’rdi, natijada aholi soni sezilarli darajada kamaydi. Biroq, ko’plab mahalliy jamoalar chidab, o’zlarining madaniy kimliklari va an’anaviy turmush tarzlarini saqlab qolishda davom etmoqda.

Apply
Please type your email in the field below and click "Subscribe"
Subscribe and get full instructions about the obtaining and using of International Driving License, as well as advice for drivers abroad