1. Homepage
  2.  / 
  3. Blog
  4.  / 
  5. Meksika haqida 10 qiziqarli fakt
Meksika haqida 10 qiziqarli fakt

Meksika haqida 10 qiziqarli fakt

Meksika haqida qisqacha ma’lumotlar:

  • Aholisi: Taxminan 128 million kishi.
  • Poytaxti: Mexiko Siti.
  • Rasmiy tili: Ispan tili.
  • Valyutasi: Meksika pesosi (MXN).
  • Hukumat: Federal prezidentlik konstitutsiyaviy respublikasi.
  • Asosiy dini: Rim katolikligi, protestant dini ham muhim o’ringa ega.
  • Geografiyasi: Shimoliy Amerikada joylashgan, shimolda AQSh, janubi-sharqda Gvatemala va Beliz bilan chegaradosh, g’arbida Tinch okeani, sharqida Meksika ko’rfazi va janubi-sharqda Karib dengizi bilan o’ralgan.

1-fakt: Meksikada 38 ta UNESCO Jahon merosi obyektlari mavjud

Meksikaning UNESCO Jahon merosi obyektlariga mamlakatning boy tarix, bioturlilik va madaniy merosini aks ettiruvchi turli xil madaniy, tabiiy va aralash xususiyatlar kiradi. Bu obyektlar arxeologik majmualar, tarixiy shaharlar, tabiiy qo’riqxonalar, biosfera qo’riqxonalari va madaniy landshaftlarni o’z ichiga oladi va Meksikaning madaniy va tabiiy xilma-xilligini aks ettiradi.

Meksikadagi ba’zi taniqli UNESCO Jahon merosi obyektlari qatorida Mexiko Siti va Xochimilkning tarixiy markazi, qadimiy Teotiuakan shahri, Oaxaka shahri tarixiy markazi, Chichen Itsaning ispan koloniyasigacha bo’lgan shahri, Pueblaning tarixiy markazi, qadimiy Palenke shahri va Sian Ka’an biosfera qo’riqxonasi va boshqalar kiradi.

2-fakt: Mexiko Siti dunyodagi eng katta ispan tilida so’zlashuvchi shahar

Ciudad de México nomi bilan ham tanilgan Mexiko Siti Meksikaning poytaxti va eng katta shahri hisoblanadi. Metropoliten hududida 21 milliondan ortiq aholi bilan Mexiko Siti Meksikadagi eng gavjum shahar va dunyodagi eng katta ispan tilida so’zlashuvchi shahar hisoblanadi.

Meksikaning siyosiy, madaniy va iqtisodiy markazi sifatida Mexiko Siti Aztek tsivilizatsiyasi davrigacha borib taqaladigan boy tarix, shuningdek jonli madaniy sahna, xilma-xil oshpazlik va tarixiy shahar markazi, Chapultepek bog’i va Milliy saroy kabi timsol ob’ektlar bilan faxrlanadi.

3-fakt: Meksikada ko’p vulkanlar mavjud

Meksika tektonik plitalar harakati tufayli yuqori vulqon faolligi bilan tanilgan hudud bo’lgan Tinch okeani Olov halqasi bo’ylab joylashgan. Natijada, Meksikada butun mamlakat bo’ylab tarqalgan faoldan tortib uxlab yotganlargacha turli xil vulkanlar mavjud.

Meksikadagi eng taniqli vulkanlar qatorida quyidagilar kiradi:

  1. Popokatepe’tl: Mexiko Siti yaqinida joylashgan Popokatepe’tl Meksikadagi eng faol vulkanlardan biri bo’lib, potentsial xavfi tufayli tez-tez nazorat qilinadi.
  2. Tsitlaltepe’tl (Piko de Orizaba): Meksikadagi eng baland cho’qqi bo’lgan Tsitlaltepe’tl mamlakatning sharqiy qismida joylashgan so’ngan stratovulkandir.
  3. Parikutin: Parikutin 1943 yilda Michaokandagi makkajo’xori dalasida paydo bo’lgan mashhur kul konusi vulkani bo’lib, uni dunyodagi eng yosh vulkanlardan biri qiladi.
  4. Kolima: Volkan de Fuego nomi bilan ham tanilgan Kolima Meksikadagi eng faol vulkanlardan biri bo’lib, mamlakatning g’arbiy qismida joylashgan.
  5. Nevado de Toluka: Nevado de Toluka Meksika shtatida joylashgan uxlab yotgan stratovulkan bo’lib, uning kraterida ikkita krater ko’li mavjud.

4-fakt: Meksika oshpazligi jahon merosi sifatida tan olingan

Meksika oshpazligi xilma-xilligi, ta’mi va madaniy ahamiyati uchun butun dunyoda nishonlanadi. U makkajo’xori, loviya, chili qalampiri va pomidor kabi mahalliy Mesoamerika ingredientlarining boy aralashmasi, ispan mustamlakachilik ta’siri va boshqa madaniyatlarning oshpazlik an’analari bilan tavsiflanadi.

UNESCO meksika oshpazligini ijtimoiy birlikni mustahkamlash, oilaviy aloqalarni kuchaytirish va jamoa o’ziga xosligini rivojlantirishdagi roli uchun nomoddiy madaniy meros sifatida tan oldi. Dehqonchilik, pishirish usullari va jamoat ovqatlanish odatlari, shu jumladan meksika oshpazligi bilan bog’liq an’anaviy amaliyotlar, bilimlar va marosimlar uning madaniy ahamiyati va avlodlar davomida barqarorligiga hissa qo’shadi.

5-fakt: Eng katta qadimiy piramida Meksikada joylashgan

Cholula Buyuk Piramidasi, shuningdek Tlachihualtepetl (“inson yasagan tog'”) nomi bilan ham tanilgan, mintaqaning mahalliy xalqlari, asosan azteklar va keyinchalik tolteklarning qurgan ulkan Mesoamerika tuzilmasidir. U bir necha asr davomida qurilgan deb baholanadi, miloddan avvalgi 3-asrda boshlangan va milodiy 9-asrgacha davom etgan.

Cholula Buyuk Piramidasi Misrdagi Giza Buyuk Piramidasi kabi baland bo’lmasa ham, hajmi bo’yicha eng katta piramida bo’lish sharafiga ega. Piramida asosining har bir tomonida taxminan 450 metr (1,480 fut) o’lchaydi va taxminan 66 metr (217 fut) balandlikka ko’tariladi.

Eslatma: Agar siz Meksikadagi mashhur joylarga mustaqil tashrif buyurishni rejalashtirmoqchi bo’lsangiz, bu yerda tekshiring, mashina ijaraga olish va haydash uchun sizga Xalqaro haydovchilik guvohnomasi kerak bo’lishi mumkin.

Diego DelsoCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

6-fakt: Dinozavrlarni o’ldirgan asteroid Meksikada yerga urilgan

Chixulub zarba krateri taxminan 66 million yil oldin diametri taxminan 10 kilometr (6 mil) bo’lgan ulkan asteroid Yerga urganida hosil bo’lgan. Zarba juda katta miqdorda energiya chiqarib, keng qamrovli o’rmon yong’inlari, tsunamilar va global iqlim o’zgarishi kabi halokatli oqibatlarga olib kelgan.

Chixulub zarbasi Kretasiy-Paleogen (K-Pg) yo’q bo’lib ketish hodisasining asosiy sabablaridan biri deb keng tan olingan bo’lib, bu Yerdagi o’simlik va hayvon turlarining taxminan 75 foizi, shu jumladan qush bo’lmagan dinozavrlarning yo’q bo’lib ketishiga olib kelgan.

Zarba kraterining aniq joylashuvi 1970-yillarda kashf etilgan bo’lsa-da, olimlar uning ommaviy yo’q bo’lib ketish hodisasi bilan bog’liqligini 1990-yillargacha tasdiqlamadilar. Bugungi kunda Chixulub zarba krateri Yerdagi eng yaxshi saqlanib qolgan va o’rganilgan zarba tuzilmalaridan biri bo’lib, bizning sayyoramiz tarixi va uni millionlab yillar davomida shakllantirgan jarayonlar haqida qimmatli tushunchalar beradi.

7-fakt: Meksika syrfingchilar jannati

Tinch okeani, Meksika ko’rfazi va Karib dengizi bilan chegaradosh 9,000 kilometrdan (5,600 mil) ortiq qirg’oq chizig’i bilan Meksika turli xil mahorat darajalari va afzalliklariga ega syrfingchilar uchun mos bo’lgan turli xil syrfing to’lqinlarini taklif qiladi.

Tinch okeani qirg’og’ida Oaxakadagi Puerto Escondido, Nayaritdagi Sayulita va Baja Kaliforniyadagi Ensenada kabi joylar barqaror to’lqinlar, issiq suv va jonli syrfing madaniyati bilan mashhur. Puerto Escondido ayniqsa Zicatela deb nomlanuvchi kuchli plyaj to’lqini bilan mashhur bo’lib, u butun dunyodan tajribali syrfingchilarni uning ulkan barrel to’lqinlarini minish uchun jalb qiladi.

Baja Kaliforniyada Baja yarim oroliga o’zining qo’pol qirg’oq chizig’i bo’ylab ko’plab syrfing joylarini taklif etadi, Scorpion Bay, Todos Santos va Punta San Carlos kabi timsol joylari ham yangi boshlovchilar ham tajribali syrfingchilar uchun a’lo to’lqinlarni taqdim etadi.

Karib tomonida, Riviera Mayadagi Tulum va Playa del Carmen kabi joylar go’zal plyajlar va rif to’lqinlarini taklif etadi, ayniqsa shimoldan kelgan to’lqinlar barqaror to’lqinlar hosil qiladigan qish oylarida syrfing uchun ideal.

StellarDCC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

8-fakt: Shimoliy Amerikadagi eng qadimiy universitet Meksikada

UNAM 1551 yil 21 sentyabrda tashkil etilgan bo’lib, uni Amerikadagi eng qadimiy universitetlardan biri qiladi va Shimoliy Amerikadagi boshqa ko’plab nufuzli universitetlardan, jumladan Harvard universiteti (1636 yilda tashkil etilgan) va Uilyam va Meri kollejidan (1693 yilda tashkil etilgan) oldinroq tashkil etilgan.

Bugungi kunda UNAM o’quvchilar soni bo’yicha dunyodagi eng katta universitetlardan biri bo’lib, Meksika bo’ylab kampuslarga ega va san’at, fanlar, gumanitar fanlar, muhandislik va boshqalarni qamrab oladigan turli xil akademik dasturlarni taklif etadi.

9-fakt: Mexiko Sitida egri ko’chalarni ko’rish mumkin

Mexiko Siti dastlab Texcoco ko’li orolidagi qadimiy Aztek poytaxti Tenochtitlan o’rnida qurilgan. 16-asr boshlarida ispan istilochilari kelganida, ular ko’lni quritib, uning xarobalari ustida mustamlakachilik shahrini qurdilar. Aylanma ko’chalari va noto’g’ri shakldagi bloklari bilan qadimiy shaharning tartibsiz rejasi zamonaviy Mexiko Sitining shahar dizayniga ta’sir ko’rsatdi.

Bundan tashqari, Mexiko Sitining asrlar davomidagi tez kengayishi va rivojlanishi yer konturlarini kuzatib boradigan yo’llar va xiyobonlar qurilishiga olib keldi, natijada ba’zi ko’chalar, ayniqsa tepalik hududlarida yoki yer noto’g’ri bo’lgan joylarda burilishlar paydo bo’ldi. Biroq, shuni ta’kidlash kerakki, Mexiko Sitida egri ko’chalarning mavjudligi faqat shaharning topografiyasiga bog’liq emas, balki tarixiy, madaniy va shahar rejalashtirish omillari ham ta’sir qiladi.

Omar David Sandoval SidaCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

10-fakt: Meksika o’z tillari bilan o’nlab mahalliy xalqlarga uy egalik qiladi

Meksikaning Milliy Mahalliy Tillar Institutining (INALI) ma’lumotlariga ko’ra, hozirda Meksikada Oto-Manguean, Maya, Mikse-Zokean va Uto-Aztek oilalari va boshqalar kabi turli tilshunoslik oilalariga mansub 68 ta tan olingan mahalliy til so’zlashadi. Meksikada eng keng tarqalgan mahalliy tillar qatorida Nahuatl, Maya, Zapotec, Mixtec va Otomi kiradi.

Apply
Please type your email in the field below and click "Subscribe"
Subscribe and get full instructions about the obtaining and using of International Driving License, as well as advice for drivers abroad