10 Fatti Interessanti dwar it-Tuneżija

Fatti malajr dwar it-Tuneżija:

• Popolazzjoni: Madwar 12-il miljun ruħ.
• Kapitali: Tunis.
• L-Akbar Belt: Tunis.
• Lingwa Uffiċjali: Għarbi.
• Lingwi Oħra: Franċiż huwa wkoll mitkellem ħafna.
• Munita: Dinar Tuneżjan (TND).
• Gvern: Repubblika semi-presidenzjali unitarja.
• Reliġjon Prinċipali: Iżlam, prinċipalment Sunni.
• Ġeografija: Tinsab fl-Afrika ta’ Fuq, imdawra mill-Alġerija fil-punent u fin-nofsinhar tal-punent, mil-Libja fin-nofsinhar tal-lvant, u mill-Baħar Mediterran fit-tramuntana u fil-lvant.

Fattu 1: It-Tuneżija hija l-aktar pajjiż fit-tramuntana fl-Afrika

L-aktar punt tagħha fit-tramuntana, Cape Angela, jidħol fil-Baħar Mediterran, u jagħmel lit-Tuneżija bieb ewlieni bejn l-Afrika u l-Ewropa. Din il-pożizzjoni strateġika storja kkontribwiet għall-iskambji kulturali sinjuri tat-Tuneżija, in-negozju, u l-influwenza minn ċivilizzazzjonijiet varji, inkluż il-Feniċji, ir-Rumani, u l-Għarab. Il-klima Mediterranja tal-pajjiż u l-veduti tal-kosta jżidu wkoll l-attrazzjoni tagħha bħala destinazzjoni turistika, li jiġbed viżitaturi għall-bliet storiċi, il-bajjiet, u s-siti arkeoloġiċi tagħha.

Fattu 2: It-Tuneżija bdiet ir-Rebbiegħa Għarbija

It-Tuneżija hija magħrufa li ixegħlet ir-Rebbiegħa Għarbija, mewġa ta’ protesti u tbaqbiq politiku li beda fl-aħħar tal-2010. Il-moviment beda meta Mohamed Bouazizi, bejjiegħ żagħżugħ fit-triq, ħaraq ruħu bħala protesta kontra l-korruzzjoni tal-pulizija u t-trattament ħażin. L-att ta’ ribelljoni tiegħu qajjem dimostrazzjonijiet mifruxin madwar it-Tuneżija, li eventwalment wasslu għat-tneħħija tal-President Zine El Abidine Ben Ali, li kien ħakem għal 23 sena.

Is-suċċess tal-protesti Tuneżjani ispira movimenti simili f’pajjiżi Għarab oħra, inkluż l-Eġittu, il-Libja, is-Sirja, u l-Jemen, fejn in-nies ħarġu fit-toroq jitolbu riforma politika, opportunitajiet ekonomiċi, u libertajiet akbar. Dawn il-protesti rriżultaw fit-twardar ta’ diversi reġimi li kienu ħakmu għal żmien twil u qajmu bidliet politiċi u soċjali sinifikanti madwar ir-reġjun, għalkemm ir-riżultati varjaw ħafna minn pajjiż għal ieħor.

Fattu 3: It-Tuneżija kienet il-kapitali tal-Kartaġini tal-antik

It-Tuneżija kienet dar għall-belt tal-antik ta’ Kartaġini, li kienet isservi bħala l-kapitali tal-Imperu Kartaġiniż qawwi u rival formidabbli għal Ruma. Imwaqqfa mill-kolonizzaturi Feniċji fid-9 seklu QK, Kartaġini saret ċentru ewlieni tan-negozju u l-qawwa militari fil-Mediterran.

Il-belt hija forsi l-aktar magħrufa għall-konflitti tagħha ma’ Ruma, partikolarment il-Gwerer Puniċi, li amteddu minn 264 QK sa 146 QK. Dawn il-gwerer kienu mmarkati minn mexxejja militari leġġendji, bħal Hannibal, li famuż qasam l-Alps mal-armata tiegħu biex jisfida Ruma.

Minkejja l-qawwa u r-reżistenza tagħha, Kartaġini fl-aħħar waqqgħet għal Ruma fl-146 QK wara t-Tielet Gwerra Punika. Ir-Rumani qerdu l-belt, u aktar tard inbniet mill-ġdid bħala kolonja Rumana, u saret waħda mill-aktar bliet importanti fl-Imperu Ruman.

Fattu 4: Fit-Tuneżija, is-sistema tal-provvista tal-ilma kienet żviluppata tajjeb

Kartaġini, u aktar tard bliet Rumani fir-reġjun, kellhom mirakli ta’ inġinerija avvanzata li mexxew b’mod effiċjenti r-riżorsi tal-ilma biex jappoġġjaw il-popolazzjonijiet urbani u l-agrikoltura.

Wieħed mill-aktar eżempji notevoli huwa l-Acquedotto ta’ Zaghouan, li nbniet fit-2 seklu WK biex tipprovdi ilma lil Kartaġini mill-molol tal-muntanja ta’ Zaghouan, ‘il fuq minn 130 kilometru ‘l bogħod. Dan il-għamil impressjonanti ta’ inġinerija kien jinkludi pontijiet tal-acquedott, imniefex, u riżervojrs, li juru l-kompetenza tar-Rumani fl-inġinerija idrawlika.

Dawn is-sistemi żguraw provvista affidabbli ta’ ilma fresk għax-xorb, il-ħasil, l-irrigazzjoni, u l-banjijiet pubbliċi, li kkontribwew b’mod sinifikanti għall-prosperità u l-ħajja ta’ kuljum tal-abitanti. Il-fdalijiet ta’ dawn l-acquedotti u l-infrastrutturi tal-provvista tal-ilma huma xhieda tal-injenju u l-ħiliet tekniċi tal-inġiniera tal-antik fit-Tuneżija.

Fattu 5: Kairouan hija belt importanti għall-Musulmani

Imwaqqfa fl-670 WK mill-ġeneral Għarbi Uqba ibn Nafi, Kairouan malajr saret ċentru tat-tagħlim u l-kultura Iżlamika fl-Afrika ta’ Fuq. Hija meqjusa bħala r-raba’ l-aktar belt qaddisa fl-Iżlam, wara Mecca, Medina, u Ġerusalemm.

L-aktar landmark ikoniku tal-belt huwa l-Moskea l-Kbira ta’ Kairouan, magħrufa wkoll bħala l-Moskea ta’ Uqba. Din il-moskea storika, bis-sala kbira tas-slaten tagħha, il-minaret għoli, u s-sħan estensiv, hija waħda mill-aktar moskei antiki u importanti fid-dinja Musulmana. Servet bħala mudell għal moskei oħra madwar ir-reġjun u tibqa’ post ewlieni ta’ pellegrinaġġ u studju reliġjuż.

Is-sinifikat ta’ Kairouan jestendi lil hinn mill-wirt reliġjuż tagħha. Kienet ċentru ewlieni tan-negozju, l-iskolarità, u l-artiġjanat, partikolarment magħrufa għall-produzzjoni ta’ tapiti u tessuti eċċellenti. L-istorja sinjura u l-kontribuzzjonijiet kulturali tal-belt kisbu post fil-lista tal-Wirt Dinji tal-UNESCO.

Fattu 6: Il-Kusksu huwa l-aktar platt popolari

Dan il-platt versatili, magħmul minn granuli ta’ qamħ semolina mqaħħra, jingħata tipikament ma’ steww sinjur li jinkludi laħam (bħal ħaruf, tiġieġ, jew ħuta), ħaxix, u taħlita ta’ ħwawar aromatiċi. Il-kusksu għandu post ċentrali fil-kċina Tuneżjana, spiss jidhher fil-laqgħat tal-familja, iċ-ċelebrazzjonijiet, u l-okkażjonijiet speċjali.

Matul ix-xhur tax-xitwa, it-Tuneżjani jgawdu platt speċjali msejjaħ “lablabi.” Dan il-platt tqil u sħun huwa soppa tal-ċikna b’togħma ta’ tewm, kemun, u harissa (għagħuna ħarra tal-bżar). Lablabi tradizzjonalment jingħata ma’ biċċiet ħobż ta’ jumejn iqħin fil-brodu, u spiss jiġi mgħotti b’bajda misluta, żebbuġ, kappara, u tqattira ta’ żejt taż-żebbuġ. Il-platt huwa partikolarment popolari matul l-istaġun aktar kiesaħ għax jipprovdi kemm sħana kif ukoll nutrijazzjoni.

Fattu 7: It-Tuneżija għandha bajjiet tajbin u popolari mat-turisti

It-Tuneżija hija magħrufa għall-bajjiet sbieħ u popolari tagħha, li jiġbdu turisti minn madwar id-dinja. Il-kosta Mediterranja tal-pajjiż testendi għal aktar minn 1,300 kilometru, u toffri varjetà ta’ bajjiet tal-għaġeb li jaqdu gustuji u preferenzi differenti.

1. Hammamet: Magħrufa għall-bajjiet tar-ramel tad-deheb u l-ilmijiet blu ċari tagħha, Hammamet hija waħda mill-aktar bliet ta’ riżort famużi fit-Tuneżija. Toffri taħlita ta’ ħajja bil-lejl vibrant, riżorts lussuż, u siti storiċi, li tagħmilha destinazzjoni favorita kemm għar-rilassament kif ukoll għall-esplorazzjoni.
2. Sousse: Spiss imsejħa “il-Perla tas-Sahel,” Sousse tinkanta b’bajjiet sbieħ miżjuna b’palm u atmosfera ħajja. Il-belt hija wkoll dar għal medina fir-reġistru tal-UNESCO, li żżid għina kulturali għall-esperjenza tal-bajja.
3. Djerba: Din il-gżira fin-nofsinhar tat-Tuneżija hija magħrufa għall-bajjiet pittoreski tagħha, ilmijiet kalmi, u rħula tradizzjonali affaċċinanti. Djerba hija popolari fost it-turisti li jfittxu ambjent aktar serenu u rilassat.
4. Monastir: Bil-bajjiet prittini u s-sinifikat storiku tagħha, Monastir hija post turistiku popolari. Il-belt tgħaqqad veduti sbieħ tal-kosta ma’ attrazzjonijiet bħar-Ribat ta’ Monastir, fortizza Iżlamika tal-antik.
5. Mahdia: Magħrufa għall-bajjiet inqas mimlija u aktar kweti tagħha, Mahdia toffri retreet paċevoli bir-ramel abjad fin u l-ilmijiet turkesi. Hija post ideali għal dawk li jfittxu li jaħarbu mill-kaos.
6. Nabeul: Tinsab ħdejn Hammamet, Nabeul hija famuża għal triq twal ta’ bajjiet tar-ramel u swieq lokali vibranti. Hija destinazzjoni kbira biex tgawdi l-bajja u tesperjenza l-artiġjanat u l-pottery lokali.

Fattu 8: Biex tippreserva n-natura, 17-il park nazzjonali ġew stabbiliti fit-Tuneżija

Biex tippreserva l-wirt naturali sinjur tagħha, it-Tuneżija stabbiliet 17-il park nazzjonali, kull waħda toffri xenarju uniku u ħajja selvaġġa diversa. Hawn huma ftit mill-aktar popolari:

Park Nazzjonali ta’ Ichkeul: Sit tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, il-Park Nazzjonali ta’ Ichkeul huwa ċċentrat madwar il-Lag ta’ Ichkeul u huwa waqfa kritika għall-għasafar migratorji. Jospita eluf ta’ speċi, inkluż flamingos u ċikonja, li jagħmluha ġenna għall-osservaturi tal-għasafar u l-entużjasti tan-natura.

Park Nazzjonali ta’ Jebil: Jinsab fid-Deżert tas-Sahara, il-Park Nazzjonali ta’ Jebil jinkludi duni vasti tar-ramel u xenarju arid. Jipprovdi habitat għal speċi adattati għad-deżert bħall-gazellla ta’ Dorcas u l-volpi Fennec, li joffri lill-viżitaturi ħarsa lejn il-flora u l-fawna unika tas-Sahara.

Park Nazzjonali ta’ Bouhedma: Jinsab fiċ-ċentru tat-Tuneżija, dan il-park jipproteġi ekosistemi ta’ steppa u foresti. Huwa dar għal speċi rari bħall-antilopa addax u n-nagħaġ ta’ Barbary, li jagħmluha sit importanti għall-konservazzjoni tal-ħajja selvaġġa.

Park Nazzjonali ta’ Zembra u Zembretta: Li jinkludi żewġ gżejjer fil-Baħar Mediterran, dan il-park marin huwa magħruf għall-kolonji tal-għasafar tal-baħar u l-bijodiversità taħt l-ilma. Jiġbed għaddasa u maħbuba tan-natura interessati jesplorau l-ħajja baħrija sinjura tiegħu.

Nota: Jekk qed tippjana vjaġġ, iċċekkja jekk għandekx bżonn Liċenzja Internazzjonali tas-Sewqan fit-Tuneżija biex tikri u ssuq karozza.

Fattu 9: Il-kwartier tal-Medina fit-Tuneżija huwa famuż għall-konċentrazzjoni ta’ monumenti tiegħu

Il-kwartier tal-Medina f’Tunis huwa magħruf għall-konċentrazzjoni sinjura ta’ monumenti storiċi u wirt kulturali. Il-Medina ta’ Tunis, sit tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, huwa distrett labirintiku mimli b’aktar minn 700 monument storiku, inkluż palazzi, moskei, mawsolej, u madrasas. Landmarks notevoli jinkludu l-Moskea Zaytouna, waħda mill-aktar moskei antiki u sinifikanti fid-dinja Musulmana, u l-Palazz Dar Hussein, li jesemplifica l-arkitettura tradizzjonali Tuneżjana.

Fattu 10: L-akbar amfiteatru Ruman jinsab fit-Tuneżija

El Djem huwa dar għall-Amfiteatru impressjonanti ta’ El Jem, magħruf ukoll bħala l-Amfiteatru ta’ Thysdrus, li huwa wieħed mill-aktar amfiteatri Rumani preservati tajjeb fid-dinja.

Mibni madwar it-3 seklu WK, matul l-awża tal-Imperu Ruman fl-Afrika ta’ Fuq, l-Amfiteatru ta’ El Jem kien jista’ jpoġġi sa 35,000 spettatur. Kien jintuża prinċipalment għal ġlied gladjatorjali u spettakli pubbliċi oħra, li jirrifletti l-grandur u l-kultura ta’ divertiment tas-soċjetà Rumana.

L-istruttura massiva tal-amfiteatru, bl-ħitan għoljin u l-arċijiet intrikati tiegħu, hija xhieda tal-kompetenza ta’ inġinerija Rumana. Huwa spiss imqabbel mal-Colosseum f’Ruma għad-daqs u s-sinifikat arkitettoniku tiegħu. Fl-1979, l-Amfiteatru ta’ El Jem ġie żgurat bħala sit tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, li jagħraf l-importanza kulturali u storika tiegħu.