10 Fatti Interessanti dwar il-Libanu

Fatti mgħaġġla dwar il-Libanu:

• Popolazzjoni: Madwar 6 miljun ruħ.
• Kapitali: Beirut.
• L-Akbar Belt: Beirut.
• Lingwa Uffiċjali: Għarbi.
• Lingwi Oħra: Il-Franċiż u l-Ingliż huma mitkellemin ħafna.
• Munita: Lira Libaniża (LBP).
• Gvern: Repubblika parlamentari unitarja.
• Reliġjon Ewlenija: L-Islam u l-Kristjaneżmu huma ż-żewġ reliġjonijiet l-akbar, b’taħlita diversa ta’ setti fi ħdan kull waħda.
• Ġeografija: Jinsab fil-Medju Lvant, imdawwar mis-Sirja fit-tramuntana u fil-lvant, u mill-Iżrael fin-nofsinhar. Għandu kosta mal-Baħar Mediterran fil-punent.

Fatt 1: Il-Libanu għandu storja għonja u antika

Il-Libanu jifħar bi storja għonja u antika li testendi fuq eluf ta’ snin, u jagħmluh ċentru kulturali u storiku sinifikanti fil-Medju Lvant. Jinsab fil-qasma tal-vaġun tal-Mediterran u l-Medju Lvant, il-pożizzjoni strateġika tal-Libanu ġibdet ċivilizzazzjonijiet u kulturi numerużi matul l-istorja, kull waħda telef il-marka tagħha fuq ir-reġjun.

L-aspetti ewlenin tal-istorja għonja tal-Libanu jinkludu:

1. Ċivilizzazzjoni Feniċja: Il-Libanu spiss jissejjaħ il-għadira taċ-ċivilizzazzjoni Feniċja antika, li ffjorix mal-kosta tal-Libanu minn madwar 3000 Q.K. sa 64 Q.K. Il-Feniċji kienu magħrufa għal-proess marittimi tagħhom, in-netwerks kummerċjali tagħhom, u l-iżvilupp tal-ewwel alfabet magħruf.
2. Perjodu Ruman u Biżantin: Il-Libanu kien parti mill-Imperu Ruman u aktar tard mill-Imperu Biżantin, matul li ffjorix bħala ċentru ta’ kummerċ, kultura, u tagħlim. Bliet bħal Baalbek, Tyre, u Byblos saru prominenti taħt ir-regola Rumana, bi tempji impressjonanti, teatri, u infrastruttura li għad huma viżibbli llum.
3. Perjodu Islamiku: L-istorja tal-Libanu tinkludi wkoll il-konkwisti Islamiċi u perjodi sussegwenti ta’ regola minn dinastiji Islamiċi varji, li kkontribwew għall-wirt kulturali u arkitettoniku tar-reġjun. Il-bliet ta’ Tripoli, Sidon, u Beirut kibru fl-importanza bħala ċentri ta’ kummerċ u skolarità.
4. Regola Ottomana: Il-Libanu ġie taħt ir-regola Ottomana mis-seklu 16 sal-bidu tas-seklu 20. Dan il-perjodu ra l-integrazzjoni tal-Libanu fl-Imperu Ottoman u l-influwenza tal-kultura Torka fuq it-tradizzjonijiet lokali u l-governanza.
5. Storja Moderna: Fis-seklu 20, il-Libanu esperjenza trasformazzjonijiet politiċi u soċjali sinifikanti, inkluż ir-regola kolonjali Franċiża (perjodu tal-mandat), l-indipendenza fl-1943, u perjodi sussegwenti ta’ instabilità, inkluża l-Gwerra Ċivili Libaniża (1975-1990) u sfidi ġeopolitiċi kontinwi.

Fatt 2: Ħafna Libanizi jafu l-Franċiż

Ħafna nies Libanizi għandhom profitenza fil-Franċiż, prinċipalment minħabba r-rabtiet storiċi tal-Libanu ma’ Franza matul il-perjodu tar-regola tal-mandat Franċiż wara l-waqgħa tal-Imperu Ottoman wara l-Ewwel Gwerra Dinjija. Mill-1920 sal-1943, il-Libanu kien taħt il-mandat Franċiż, matul li l-Franċiż intuża ħafna fl-amministrazzjoni, l-edukazzjoni, u l-kummerċ.

Il-Franċiż sar it-tieni lingwa fil-Libanu, flimkien mal-Għarbi, u kien jingħallem fl-iskejjel u l-universitajiet madwar il-pajjiż. Dan il-wirt persistie matul id-deċennji, anki wara li l-Libanu kiseb l-indipendenza fl-1943. Il-Franċiż baqa’ lingwa importanti fir-relazzjonijiet diplomatici, in-negozji kummerċjali, u l-iskambji kulturali.

Fatt 3: Il-Belt Antika ta’ Baalbek sit tal-UNESCO

Il-Belt Antika ta’ Baalbek hija sit tal-Wirt Dinji tal-UNESCO li jinsab fil-Libanu. Hija magħrufa għat-tempji Rumani monumentali tagħha, partikolarment it-Tempju ta’ Bacchus u t-Tempju ta’ Jupiter. Dawn it-tempji huma fost l-akbar u l-aħjar preżervati bini reliġjuż Ruman fid-dinja, li juru arkitettura impressjonanti u xogħol tal-ħaġar imħakkem.

Baalbek, magħruf fiż-żminijiet antiki bħala Heliopolis, kien ċentru reliġjuż ddedikat lill-alla tax-xemx Feniċja Baal. Aktar tard sar kolonja Rumana sinifikanti u ffjorix taħt ir-regola Rumana, bil-kostruzzjoni tibda fl-ewwel seklu Q.K. u tkompli sat-tielet seklu W.K.

Nota: Jekk tippjana żżur il-pajjiż u tivvjaġġa indipendentement, iċċekkja l-ħtieġa għal Liċenzja Internazzjonali tas-Sewqan fil-Libanu għalik.

Fatt 4: Insiediamenti Neolitiċi misjuba fuq it-territorju Libaniż

Il-Libanu huwa d-dar ta’ diversi insiediamenti Neolitiċi li jipprovdu għarfien prezzjuż dwar l-istorja bikrija tal-bniedem u l-iżvilupp taċ-ċivilizzazzjoni fir-reġjun. Dawn l-insiediamenti, li jduru lura eluf ta’ snin, jenfasizzaw l-importanza tal-Libanu bħala qasma ta’ kulturi antiċi u rotot kummerċjali fil-Lvant Qrib.

Xi siti Neolitiċi notevoli misjuba fuq it-territorju Libaniż jinkludu:

1. Byblos (Jbeil): Byblos hija waħda mill-bliet kontinwament abitati l-eqdem fid-dinja u tifħar bi evidenza ta’ insiediamenti Neolitiċi li jduru lura għal madwar 7000-6000 Q.K. Skavi arkeoloġiċi żvelgaw fdalijiet Neolitiċi, inkluż għodod tal-ġebel, fuħħar, u evidenza ta’ agrikoltura bikrija u domestikazzjoni tal-annimali.
2. Tell Neba’a Faour: Jinsab fil-Wied ta’ Bekaa, Tell Neba’a Faour huwa sit arkeoloġiku li jdur lura għall-perjodi Neolitiċi u Kalkolotiċi (6000-4000 Q.K.). Skavi fis-sit żvelgaw djar Neolitiċi, fokolari, u artifatti li jindikaw prattiki agrikoli bikrin u netwerks kummerċjali.
3. Tell el-Kerkh: Jinsab ħdejn Sidon (Saida), Tell el-Kerkh huwa tell (għolja) antik li żvela fdalijiet Neolitiċi u tal-Età tal-Bronż. Jipprovdi evidenza ta’ mudelli ta’ insiediament bikrin, prattiki ta’ sepultura, u avvanzi teknoloġiċi matul il-perjodu Neolitiku fin-nofsinhar tal-Libanu.
4. Tell el-Burak: Jinsab ħdejn Tyre (Sour), Tell el-Burak huwa sit arkeoloġiku sinifikanti ieħor b’saff Neolitiku u aktar tard tal-Età tal-Bronż. Skavi żvelgaw artifatti bħal fuħħar, għodod, u fdalijiet arkitettonjiċi, li jagħtu dawl fuq stili ta’ ħajja antiċi u interazzjonijiet kulturali fil-kosta tal-Libanu.

Fatt 5: Il-produzzjoni tal-inbid fil-Libanu ġiet prattikada minn żminijiet antiċi ħafna

Il-produzzjoni tal-inbid fil-Libanu testendi fuq milennji, mgħerrqa fil-fond fl-istorja antika tiegħu li tmur lura għaċ-ċivilizzazzjoni Feniċja. Il-Feniċji, magħrufa għall-kummerċ marittim u l-influwenza kulturali tagħhom, ikkultivaw il-vinji tul ir-reġjuni kostali tal-Libanu u żviluppaw tekniki avvanzati fil-kultivazzjoni tal-għeneb u l-għamel tal-inbid. Din l-esperienza bikrija ppermettiet li l-inbid Libaniż jiġi esportat madwar il-Mediterran, u kkontat lill-Libanu bħala waħda mir-reġjuni tal-produzzjoni tal-inbid l-ewwel fid-dinja.

Matul l-istorja, mill-perjodu Ruman minn perjodi medjevali u sa żminijiet moderni, l-industrija tal-inbid tal-Libanu tbatet perjodi ta’ prosperità u deklin, influwenzati minn bidliet ġeopolitiċi u bidliet ekonomiċi. L-okkupazzjoni Rumana għoliet aktar il-prattiki vitikultùrali tal-Libanu, daħlet varjetajiet ġodda ta’ għeneb u refinet metodi ta’ għamel tal-inbid li komplew iħallu forma fuq it-tradizzjonijiet tal-għamel tal-inbid tar-reġjun.

Fatt 6: Il-Libanizi jħobbu l-vaganzi

Il-Libanizi għandhom apprezzament fond għall-vaganzi, li jgħannu rwol sinifikanti fil-ħajja kulturali u soċjali tagħhom. Il-vaganzi fil-Libanu huma diversi u jirriflettu d-diversità reliġjuża u kulturali tal-pajjiż, bi ċelebrazzjonijiet ta’ spiss iħalltu tradizzjonijiet minn komunitajiet reliġjużi u etniċi varji.

Matul vaganzi reliġjużi ewlenin bħal Eid al-Fitr u Eid al-Adha għall-Musulmani, u l-Milied u l-Għid għall-Kristjani, familji Libanizi jiġu flimkien biex jiċċelebraw bi festi, ġbir, u osservazzjonijiet reliġjużi. Dawn il-vaganzi huma mmarkati b’sens ta’ spirtu komunitarju u ġenerożità, bin-nies ta’ spiss iżuru l-ħbieb u l-qraba biex jibdlu t-tislim u jaqsmu l-ikliet tradizzjonali.

Vaganzi sekolari bħal Jum l-Indipendenza Libaniża fit-22 ta’ Novembru u Jum il-Ħidma fl-1 ta’ Mejju huma wkoll iċċelebrati b’kburija nazzjonali u avvenimenti kommemorattivi. Dawn l-okkażjonijiet ta’ spiss jinkludu paradi, wirjiet tal-logħob tan-nar, u prestazzjonijiet kulturali li jenfasizzaw l-istorja u l-kisbi tal-Libanu.

Fatt 7: Il-bandiera tal-Libanu għandha siġra taċ-ċedru fuqha

Is-siġra taċ-ċedru kienet simbolu li jibqa’ tal-identità nazzjonali tal-Libanu għal sekli, li tirrappreżenta reżiljenza, tul tal-ħajja, u s-sbuħija naturali tal-muntanji tal-Libanu. Il-bandiera tikkonsisti fi tliet strixxi orizzontali: strixxa ħamra wiesgħa fuq u isfel, u strixxa bajda iktar dejqa fin-nofs. Fiċ-ċentru tal-istrixxa bajda hemm siġra taċ-ċedru ħadra (Cedrus libani), li hija mdawwra b’kuruna ħadra.

Is-siġra taċ-ċedru għandha sinifikat storiku u kulturali sinifikanti fil-Libanu. Ġiet riferita f’testi u skritturi antiċi, inkluża l-Bibbja, bħala simbolu ta’ saħħa u prosperità. Il-Feniċji, ċivilizzazzjoni marittima antika li minnha l-Libanu jissemma ismu, veneraw ukoll is-siġra taċ-ċedru għall-injam tagħha, li kien prezzat ħafna għall-bini tal-vapuri u l-kostruzzjoni.

Fatt 8: Il-Libanu huwa msemmi għexriet ta’ drabi fil-Bibbja

Il-Libanu huwa msemmi għedd ta’ drabi matul il-Bibbja, kemm fit-Testment il-Qadim (Bibbja Ebrajka) kif ukoll fit-Testment il-Ġdid. Dawn ir-referenzi jenfasizzaw is-sinifikat ġeografiku tal-Libanu, ir-riżorsi naturali, u l-interazzjonijiet kulturali mal-Iżraeliti antiċi u ċivilizzazzjonijiet ġirien.

Fit-Testment il-Qadim:

1. Iċ-Ċedri tal-Libanu: Il-Libanu huwa frekwentement imsemmi f’relazzjoni mas-siġar taċ-ċedru tiegħu, li kienu prezzati ħafna għall-kwalità tagħhom u ntużaw fil-kostruzzjoni ta’ tempji reliġjużi, palazzi, u vapuri. Ir-Re Solomon, magħruf għall-għerf tiegħu, qal li importa injam taċ-ċedru mil-Libanu għal proġetti ta’ bini, inkluż l-Ewwel Tempju f’Ġerusalemm (1 Slaten 5:6-10).
2. Referenzi Ġeogrifiċi: Il-Libanu spiss jiġi ċċitat bħala konfini jew punt ta’ riferiment ġeografiku f’narrativi storiċi varji u passaġġi poetiċi. Pereżempju, il-Libanu huwa msemmi f’relazzjoni ma’ Mount Hermon (Deuteronomju 3:8-9) u bħala simbolu ta’ fertilità u sbuħija (Kantika tas-Salomon 4:8).
3. Kuntest Storiku: L-interazzjonijiet bejn l-Iżraeliti antiċi u popli ġirien, inkluż il-Feniċji u l-Kanaaniti li kienu jgħixu fil-Libanu, huma deskritti f’kontijiet storiċi u kitbiet profetiki.

Fit-Testment il-Ġdid:

1. Referenzi Ġeogrifiċi: Il-Libanu huwa riferit fil-kuntest tal-ministeru u l-vjaġġi ta’ Ġesù Kristu, li jindika l-għarfien reġjonali tal-eżistenza tal-Libanu matul il-perjodu Ruman.
2. Referenzi Simboliċi: L-immaġni tas-sbuħija naturali u s-sinifikat kulturali tal-Libanu tkompli tintuża metaforikament fit-Testment il-Ġdid biex twassal lezzjonijiet spiritwali u viżjonijiet profetiċi.

Fatt 9: Il-maġġoranza tal-popolazzjoni tal-Libanu huma Għarab li jipprattikaw l-Islam ta’ persuażjonijiet varji

Filwaqt li l-pajjiż huwa predominantement Għarbi fl-etniċità, huwa importanti li wieħed jinnota li l-popolazzjoni tal-Libanu hija magħmula minn diversi komunitajiet reliġjużi, kull waħda tikkontribwixxi għall-fabric soċjali għani tal-pajjiż.

L-Islam huwa waħda mir-reliġjonijiet ewlenin prattikati fil-Libanu, bil-Musulmani jikkomprendi madwar 54% tal-popolazzjoni skont stimi riċenti. Fil-komunità Musulmana, hemm setti u persuażjonijiet varji, inkluż l-Islam Sunni, l-Islam Shia (inkluż Twelvers u Ismailis), u komunitajiet iżgħar ta’ Alawites u Druze.

Il-Musulmani Sunni huma l-akbar denominazzjoni Musulmana fil-Libanu, segwiti mill-Musulmani Shia. Il-popolazzjoni Shia tinkludi segwaċi tal-Islam Shia Twelver, li huwa l-akbar denominazzjoni Shia globalment, u komunitajiet iżgħar bħal Ismailis u Alawites.

Fatt 10: Il-Libanizi jipejppu ħafna

Il-pajjiż għandu kultura notevoli tal-pejp, li tkopri kemm is-sigaretti kif ukoll il-pejpijiet tal-ilma tradizzjonali (argileh jew shisha). Il-pejp spiss huwa attività soċjali, bil-kafeteriji u r-ristoranti jipprovdu spazji għan-nies biex jinġabru u jipejppu flimkien.

Ir-raġunijiet għar-rati għolja ta’ pejp fil-Libanu huma multisfaċċettati u jinkludu normi kulturali, aċċettazzjoni soċjali, u tendenza storika.