10 Fatti Interessanti Dwar Greenland

Fatti veloċi dwar Greenland:

• Popolazzjoni: Madwar 56,000 ruħ.
• Kapitali: Nuuk.
• Lingwa Uffiċjali: Greenlandik (Kalaallisut), Daniż.
• Munita: Corona Daniża (DKK).
• Gvern: Territorju awtonom fi ħdan ir-Renju tad-Danimarka, b’awtonomija limitata f’affarijiet domestiċi.
• Ġeografija: Jinsab fl-Oċean Atlantiku tat-Tramuntana, Greenland hija l-akbar gżira fid-dinja, li tkopri aktar minn 2.1 miljun kilometru kwadru.

Fattu 1: Greenland hija l-akbar gżira, li l-biċċa l-kbira tagħha hija koperta minn glaciers

Greenland hija l-akbar gżira fid-dinja skont l-erja, li tgħatti madwar 2,166,086 kilometru kwadru (836,330 mil kwadru). Il-biċċa l-kbira tal-massa tal-art ta’ Greenland hija koperta mill-Lastra tas-Silġ ta’ Greenland, li hija t-tieni l-akbar lastra tas-silġ fid-dinja wara l-Antartika. Il-lastra tas-silġ tkopri madwar 80% tal-erja tal-wiċċ ta’ Greenland u fiha ammont kbir ta’ silġ, li jagħmilha kontributur sinifikanti għaż-żieda fil-livell tal-baħar globali. Minkejja l-preżenza ta’ glaciers u silġ, Greenland għandha wkoll xi reġjuni kostali li huma ħielsa mis-silġ u li jappoġġaw ekosistemi diversi, inkluż veġetazzjoni tundra u annimali selvaġġi bħal orsijiet polari u volpi Artiċi.

Fattu 2: L-aktar kapitali tat-tramuntana fid-dinja tinsab f’Greenland

L-aktar belt kapitali tat-tramuntana fid-dinja hija Nuuk. Bħala l-kapitali ta’ Greenland, Nuuk tinsab fuq il-kosta tal-lbiċ tal-gżira, f’madwar 64°10′ latitudni tat-Tramuntana. Minkejja li tinsab relativament fil-tramuntana, Nuuk tesperjenza klima relativament milda meta mqabbla ma’ partijiet oħra ta’ Greenland, grazzi għall-pożizzjoni kostali tagħha u l-influwenza tal-Kurrent Labrador fil-qrib. Nuuk taġixxi bħala ċ-ċentru politiku, kulturali u ekonomiku ta’ Greenland, b’popolazzjoni ta’ aktar minn 18,000 ruħ skont l-aktar stimi riċenti.

Fattu 3: Li tilħaq Greenland mhux faċli

Li tilħaq Greenland jista’ jkun ta’ sfida minħabba l-pożizzjoni remota tagħha u l-għażliet limitati ta’ trasport. L-ajruport internazzjonali ewlieni li jservi lil Greenland huwa l-Ajruport ta’ Kangerlussuaq (SFJ), li jinsab fil-parti tal-punent tal-gżira. Mill-Ajruport ta’ Kangerlussuaq, il-vjaġġaturi tipikament jeħtieġ li jieħdu titjiriet domestiċi biex jilħqu l-belt kapitali ta’ Nuuk, li hija aktar minn 300 kilometru ‘l bogħod. Id-distanza bejn l-ajruport u Nuuk teħtieġ jew titjira domestika qasira jew vjaġġ twil bl-art u l-baħar, li jagħmel il-vjaġġar lejn Greenland aktar kumplessa meta mqabbel ma’ destinazzjonijiet aktar aċċessibbli.

Nota: Jekk tippjana li tikri karozza fuq il-gżira, iċċekkja hawn jekk għandekx bżonn ta’ Liċenzja tas-Sewqan Internazzjonali ta’ Greenland biex tagħmel dan. Imma kun konxju li m’hemmx toroq bejn il-bliet f’Greenland.

Fattu 4: L-akbar park nazzjonali fid-dinja jinsab f’Greenland

Jissejjaħ Park Nazzjonali ta’ Greenland tat-Tramuntana tal-Lvant (Kalaallit Nunaanni nuna eqqissisimatitaq). B’erja ta’ madwar 972,000 kilometru kwadru (375,000 mil kwadru), dan iż-żona protetta vasta tokkupa parti sinifikanti tat-tramuntana tal-lvant ta’ Greenland. Il-park jinkludi xenarji Artiċi sbieħ, inkluż glaciers, fjords, kappell tas-silġ, u annimali selvaġġi bħal orsijiet polari, buġġieni musk, u volpi Artiċi. Id-daqs enormi tiegħu u l-natura primitiva tagħha jagħmluha ħarsien għall-entużjasti tan-natura u r-riċerkaturi interessati fl-istudju tal-ekosistema Artika.

Fattu 5: Il-klieb tas-slitta għadhom mod rilevanti ta’ trasport f’Greenland

Il-klieb tas-slitta jibqgħu mod rilevanti u importanti ta’ trasport f’Greenland, partikolarment f’żoni remoti u inaċċessibbli fejn l-infrastruttura tat-trasport moderna hija limitata. F’ħafna komunitajiet ta’ Greenland, speċjalment dawk fir-reġjuni tat-tramuntana u tal-lvant, il-klieb tas-slitta huma integrali għall-ħajja ta’ kuljum, li jipprovdu trasport essenzjali għall-kaċċa, is-sajd, u l-vjaġġar madwar il-pajsaġġ Artiku, speċjalment matul ix-xhur tax-xitwa meta s-silġ u l-borra jkopru l-art. Minkejja d-disponibbiltà ta’ għażliet oħra ta’ trasport, bħal snowmobiles u helicopters, il-klieb tas-slitta jkomplu jkollhom rwol vitali.

Fattu 6: Greenland hija reġjun awtonom tad-Danimarka

Greenland hija territorju awtonom fi ħdan ir-Renju tad-Danimarka. Filwaqt li Greenland tgawdi grad sinifikanti ta’ awtogvern, id-Danimarka għadha żżomm kontroll fuq ċerti aspetti tal-governanza, bħal affarijiet barranin u difiża.

Bħal ħafna poteri kolonjali, id-Danimarka implimentat politiki li affettwaw ħażin lill-popolazzjoni indiġena, inkluż ristabbiliment sfurzat, sforzi ta’ assimilazzjoni kulturali, u servizzi inadegwati ta’ saħħa u edukazzjoni. Dawn il-politiki kellhom konsegwenzi devastanti għall-popolazzjoni Inuit u kkontribwew għal taqlib soċjali u kulturali sinifikanti. Ħafna nisa Inuit ma setgħux ikollhom tfal minħabba t-tgħawwiġ fil-ġisem tagħhom minn tobba Daniżi li poġġew spirali mingħajr ma n-nisa setgħu jafu. Dan ħareġ fil-beraħ meta n-nisa bdew ikollhom problemi ta’ saħħa u s-spirali nstabu fuq eżaminazzjoni.

Fattu 7: Fdalijiet tal-Vikings ġew preservati f’Greenland

Wieħed mill-aktar siti arkeoloġiċi magħrufa huwa l-insediament Norse ta’ Hvalsey, li jinsab fil-parti t’isfel ta’ Greenland. Hvalsey fiha l-fdalijiet ta’ diversi bini, inkluż knisja, farmsteads, u djar, li jmorru lura għall-okkupazzjoni Norse ta’ Greenland fil-perjodu medjevali.

Dawn il-fdalijiet, flimkien ma’ oħrajn mxerrda madwar Greenland, jixhdu għall-preżenza ta’ stabbiliti Norse fiż-żona madwar is-sekli 10 sa 15. Jipprovdu evidenza siewja tal-esplorazzjoni u l-isforzi ta’ kolonizzazzjoni Ewropea bikrija fir-reġjun tal-Atlantiku tat-Tramuntana.

Fattu 8: L-isem tal-pajjiż huwa stunt ta’ pubbliċità fil-passat

L-isem “Greenland” huwa maħsub minn xi storiċi li kien tattika promozzjonali minn Erik l-Aħmar, espluratur Norse li jingħata kreditu għall-istabbiliment ta’ Greenland fis-seklu 10. Skont rakkonti storiċi, Erik l-Aħmar sema l-gżira “Greenland” fi sforz biex jattira stabbiliti lejn l-art haxna u miksija bis-silġ, peress li l-isem issuġġerixxa ambjent aktar ospitali. Din l-istrateġija ta’ marketing kellha l-għan li tattira stabbiliti Norse bil-wegħda ta’ art fertili u riżorsi abbondanti, minkejja l-pajsaġġ prinċipalment miksي bis-silġ tal-gżira.

Fattu 9: Hemm ftit siġar ħafna f’Greenland

Greenland hija kkaratterizzata mill-klima Artika tagħha u pajsaġġi vasti koperti bis-silġ, li jillimitaw it-tkabbir tas-siġar. Bħala riżultat, hemm ftit siġar ħafna f’Greenland, partikolarment fir-reġjuni ċentrali u tat-tramuntana fejn il-klima hija aktar severa u l-art hija ddominata minn kappelli tas-silġ u tundra. Fil-parti t’isfel ta’ Greenland, fejn il-klima hija relativament aktar milda, xi gruppi mxerrda ta’ siġar, prinċipalment willows żgħar u birches, jistgħu jinstabu tul wadis protetti u fjords. Madankollu, b’mod ġenerali, il-kopertura tas-siġar f’Greenland hija rqiqa meta mqabbla ma’ reġjuni oħra tad-dinja, li tirrifletti l-kundizzjonijiet ambjentali ta’ sfida tal-Artiku.

Fattu 10: F’Greenland, il-ħut huwa faċli biex jinqabad u huwa l-pedament tal-kċina nazzjonali

L-ilmijiet Artiċi madwar huma sinjuri f’ħajja tal-baħar, inkluż speċijiet diversi ta’ ħut bħal bakkaljaw, halibut, char Artiku, u salamun, kif ukoll krustaċej bħal gambli u granċi.

Is-sajd dejjem kien mod tradizzjonali ta’ ħajja għall-popolazzjoni indiġena Inuit, li jipprovdi sostenn u għajxien għall-komunitajiet madwar il-gżira. Illum, is-sajd kummerċjali jibqa’ industrija ewlenija f’Greenland, bil-ħut jiġi esportat kemm għall-konsum domestiku kif ukoll għas-swieq internazzjonali.

F’termini ta’ kċina, il-ħut għandu rwol ċentrali fl-ikel tradizzjonali ta’ Greenland, li spiss ikun fiha preparazzjonijiet sempliċi bħal ħut mgħolli jew imduħħan, kif ukoll riċetti aktar elaborati li jinkorporaw ingredjenti lokali bħal alga, berries, u ħxejjex.