Ղազախստանի մասին 10 հետաքրքիր փաստ

Ղազախստանի մասին արագ փաստեր՝

• Բնակչություն՝ Մոտավորապես 18.8 միլիոն մարդ:
• Պաշտոնական լեզու՝ Ղազախերեն:
• Մայրաքաղաք՝ Աստանա:
• Արժույթ՝ Ղազախստանական տենգե:
• Կառավարություն՝ Հանրապետություն նախագահական համակարգով:
• Հիմնական կրոն՝ Իսլամ:
• Աշխարհագրություն՝ Աշխարհի ամենամեծ ցամաքային երկիրը, սահմանակից է Ռուսաստանի, Չինաստանի, Ղրղզստանի, Ուզբեկստանի և Թուրքմենստանի հետ:

Փաստ 1՝ Ղազախստանն ունի ամենաերկար ցամաքային սահմանը

Ղազախստան-Ռուսաստան սահմանը աշխարհի ամենաերկար ցամաքային սահմանն է երկու երկրների միջև՝ ընդգրկելով մոտավորապես 7,644 կիլոմետր (4,750 մղոն): Այս հսկայական սահմանը հատում է բազմազգ տարածքներ՝ ներառյալ դաշտեր, լեռներ և անապատներ՝ արտացոլելով տարածաշրջանի աշխարհագրական բազմազանությունը: Այն ծառայում է որպես կարևոր աշխարհաքաղաքական սահման՝ ձևավորելով առևտուր, մշակութային փոխանակություն և դիվանագիտական հարաբերություններ Ղազախստանի և Ռուսաստանի միջև:

Փաստ 2՝ Աստանա մայրաքաղաքը բառարական առումով մայրաքաղաք է նշանակում ղազախերենում

Աստանա անունը ղազախերենում նշանակում է «մայրաքաղաք»: Այն ընտրվեց որպես Ղազախստանի մայրաքաղաք 1997 թվականին՝ փոխարինելով Ալմատիին, և 2019 թվականին պաշտոնապես վերանվանվեց Նուր-Սուլթան՝ երկրի առաջին նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի պատվին: Նրա իշխանությունից հեռացումից հետո քաղաքին կրկին տրվեց Աստանա անունը: Աստանան երկրի երկրորդ ամենաբնակեցված քաղաքն է և ծառայում է որպես Ղազախստանի քաղաքական, մշակութային և տնտեսական կենտրոն՝ ցուցադրելով ժամանակակից ճարտարապետություն և ենթակառուցվածք՝ արտացոլելով ազգի ապագայի համար տեսլականները:

Փաստ 3՝ Ղազախստանում գտնվում է Բայկոնուրի տիեզերակայանը

Ղազախստանում գտնվում է Բայկոնուրի տիեզերակայանը՝ աշխարհի առաջին և ամենամեծ գործող տիեզերական թռիչքի հիմնակայանը: Հենց Բայկոնուրից էր, որ Յուրի Գագարինը՝ խորհրդային տիեզերագնացը, կատարեց պատմական առաջին մարդկային տիեզերական թռիչքը 1961 թվականի ապրիլի 12-ին: Գագարինի ճանապարհորդությունը նշեց տիեզերական ուսումնասիրությունների մեջ կարևոր նվաճում և ամրապնդեց Բայկոնուրի նշանակությունը տիեզերական թռիչքների պատմության մեջ: Այսօր Բայկոնուրը շարունակում է լինել տիեզերական առաքելությունների կարևոր կենտրոն՝ ծառայելով որպես հիմնական արձակման կայան Միջազգային տիեզերակայան (ՄՏԿ) դեպի անձնակազմային առաքելությունների և տարբեր արբանյակային արձակումների համար:

Փաստ 4՝ Ղազախստանը դաշտային թուրքախոս ցեղերի երկիր է

Ղազախստանն ունի բազմազգ մշակութային լանդշաֆտ, որը ձևավորվել է իր պատմությունից և ժողովրդագրությունից: Պատմականորեն այն բնակեցված էր կոչվոր թուրքախոս ցեղերի կողմից, որոնց համար հսկայական դաշտերը ծառայում էին որպես ավանդական հայրենիք: Ռուսական կառավարման ներքո և հետագայում՝ որպես Խորհրդային Միության մաս, Ղազախստանը զգալի ժողովրդագրական փոփոխությունների էր ենթարկվել՝ ներառյալ Խորհրդային հանրապետություններից տարբեր էթնիկ խմբերի ներհոսքը:

Այսօր Ղազախստանը տուն է ավելի քան 120 էթնիկ խմբերի՝ ներկայացնելով մշակույթների, լեզուների և ավանդույթների հարուստ գեղանկարչություն: Մինչդեռ ղազախները կազմում են մեծամասնություն էթնիկ խումբ, կարևոր փոքրամասնությունների բնակչությունը ներառում է ռուսներ, ուզբեկներ, ուկրաինացիներ, ույգուրներ և գերմանացիներ՝ այլոց հետ միասին:

Փաստ 5՝ Ղազախների վերաբերմունքը ձիերի նկատմամբ եզակի է

Ձիերը հատուկ նշանակություն ունեն ղազախական հասարակության մեջ՝ խորհրդանշելով ուժ, ազատություն և կոչվորական ավանդույթ: Պատմականորեն ձիերը կարևոր ուղեկիցներ էին կոչվոր ղազախների համար՝ ապահովելով տրանսպորտ, սնուցում և ունկնդրություն Կենտրոնական Ասիայի հսկայական դաշտերում:

Ձիամիսը և ձիու կաթից պատրաստված ավանդական ըմպելիքը, որը հայտնի է որպես «կումիս» կամ «կումիս», երկուսն էլ ղազախական խոհանոցի և մշակույթի անբաժանելի մասերն են: Ձիամիսը հաճախ սպառվում է տարբեր ուտեստներում, ինչպիսին է «բեսբարմակը»՝ ավանդական ղազախական ուտեստ, որը բաղկացած է ծեծած ձիամսից, որը մատուցվում է նուդլների վրա: Կումիսը ֆերմենտացված կաթամթերք է, որը պատրաստվում է մարե կաթը ֆերմենտացնելով, և այն մշակութային նշանակություն ունի որպես հյուրասիրության և կոչվորական ժառանգության խորհրդանիշ Ղազախստանում: Թե՛ ձիամիսը, թե՛ կումիսը ղազախական խոհանոցի սիրելի տարրերն են՝ արտացոլելով երկրի կոչվորական անցյալը և բնական միջավայրի հետ խորը կապը:

Փաստ 6՝ Ղազախստանը ամենամեծ ցամաքային երկիրն է

Ղազախստանն ունի աշխարհի ամենամեծ ցամաքային երկիր լինելու առանձնահատկությունը: Գտնվելով Կենտրոնական Ասիայում՝ այն ընդգրկում է մոտավորապես 2.7 միլիոն քառակուսի կիլոմետր (1.05 միլիոն քառակուսի մղոն) հսկայական տարածք: Չնայած ծովակցություն չունենալուն, Ղազախստանը պարծենում է բազմազան լանդշաֆտներով՝ ներառյալ դաշտեր, անապատներ, լեռներ և լճեր՝ դարձնելով այն աշխարհագրականորեն բազմազան և ռազմավարականորեն կարևոր ազգ Եվրասիայի սրտում:

Փաստ 7՝ Ղազախստանում կան UNESCO-ի Համաշխարհային ժառանգության վայրեր

Ջիբիի ճանապարհը՝ Արևելքն ու Արևմուտքը միացնող հին առևտրական ուղիների ցանց, անցնում էր Ղազախստանի միջով: Երկրի ռազմավարական դիրքը Կենտրոնական Ասիայում այն դարձրեց Ջիբիի ճանապարհի երկայնքով կարևոր կենտրոն՝ հեշտացնելով առևտուրը և մշակութային փոխանակությունը քաղաքակրթությունների միջև դարեր շարունակ:

Այստեղ այցելելու բազմաթիվ վայրեր կան: Բայց այս երեքը կարող են համարվել հիմնականները՝

1. Խոջա Ահմեդ Յասավիի դամբարանը Թուրքիստանում՝ Այս ճարտարապետական շեդևրը նվիրված է 12-րդ դարի սուֆի բանաստեղծ և փիլիսոփա Խոջա Ահմեդ Յասավիին: Դամբարանը, որը գտնվում է Թուրքիստան քաղաքում, հայտնի է իր ապշեցուցիչ փիրուզագույն գմբեթով և բարդ սալիկավորությամբ՝ ներկայացնելով Տիմուրյան ճարտարապետության շեդևր: Այն ծառայում է որպես մուսուլմանների կարևոր ուղևորության վայր և ցուցադրում է Ղազախստանի հարուստ մշակութային և հոգևոր ժառանգությունը:
2. Տամգալիի հնագիտական լանդշաֆտի ներսում գտնվող վիմանկարներ՝ Գտնվելով Տամգալի կիրճում՝ այս վայրը ներկայացնում է հազարավոր վիմանկարներ՝ թվագրվող Բրոնզի դարից: Վիմանկարները պատկերում են առօրյա կյանքի, ծիսակարգերի և կենդանիների տեսարաններ՝ տալիս արժեքավոր պատկերացումներ տարածաշրջանը բնակեցրած հին մշակույթների մասին: Վայրը կարևոր հնագիտական և մշակութային գանձ է՝ տալիս Ղազախստանի նախապատմական անցյալի մասին պատկերացում:
3. Սարյարկա – Հյուսիսային Ղազախստանի դաշտեր և լճեր՝ Այս UNESCO վայրը ընդգրկում է հյուսիսային Ղազախստանի հսկայական դաշտային և լճային էկոհամակարգերը: Այն ծառայում է որպես կարևոր բնակավայր գաղթական թռչունների բազմաթիվ տեսակների համար և աջակցում է բուսակենդանական աշխարհի հարուստ բիոլոգիական բազմազանությանը: Լանդշաֆտը բնութագրվում է ընդարձակ խոտհարքներով, ճահճային տարածքներով և աղի լճերով՝ ցուցադրելով տարածաշրջանի եզակի բնական ժառանգությունը: Վայրը նաև մշակութային նշանակություն ունի, քանի որ այն դարեր շարունակ բնակեցված է եղել կոչվոր ժողովուրդների կողմից:

Նշում՝ Եթե պլանավորում եք այցելել երկիրը, ստուգեք՝ արդյոք ձեզ հարկավոր է Ղազախստանում վարելու միջազգային իրավունք մեքենա վարելու համար:

Փաստ 8՝ Ամենահյուսիսային ֆլամինգոյի բնադրման վայրը գտնվում է Ղազախստանում

Տենգիզ-Կորգալժին լճային համակարգ՝ գտնվում է կենտրոնական Ղազախստանում: Այս տարածքը, որը նշանակված է որպես UNESCO-ի Համաշխարհային ժառանգության վայր, կարևոր ճահճային բնակավայր է, որը ծառայում է որպես կարևոր բազմացման դաշտ և կանգառ գաղթական թռչունների համար՝ ներառյալ մինչև 36,000 ֆլամինգոներ:

Բազմացման սեզոնի ընթացքում հազարավոր մեծ ֆլամինգոներ (Phoenicopterus roseus) հավաքվում են Տենգիզ-Կորգալժին լճային համակարգում՝ բն դնելու և իրենց ձագերին մեծացնելու համար: Ծանծաղ ջրերը և առատ սննդի աղբյուրները այն իդեալական բնակավայր են դարձնում այս գեղեցիկ թռչունների համար:

Փաստ 9՝ Ղազախստանում կա լիճ, որը միաժամանակ քաղցր և աղի է

Բալխաշ լիճ՝ գտնվում է հարավարևելյան Ղազախստանում: Բալխաշ լիճը Կենտրոնական Ասիայի ամենամեծ լճերից մեկն է և եզակի է նրանով, որ ունի և քաղցր և աղի բաժիններ:

Բալխաշ լճի արևելյան մասը քաղցր ջուր է՝ սնվելով տարբեր գետերից և հոսանքներից՝ ներառյալ Իլի գետը: Այս քաղցր ջրի բաժինը աջակցում է բազմազան ջրային կենդանիներին և ծառայում է որպես կարևոր բնակավայր ձկների, թռչունների և այլ վայրի կենդանիների համար:

Ընդհակառակը, Բալխաշ լճի արևմտյան մասը աղի է՝ ավելի բարձր աղուտիկության մակարդակով քաղցր ջրի աղբյուրներից ներհոսքի բացակայության պատճառով: Լճի այս աղի բաժինը ավելի նման է ծանծաղ ներցամաքային ծովի և աջակցում է բուսակենդանական աշխարհի տարբեր տեսակներին, որոնք հարմարվել են աղի միջավայրերին:

Փաստ 10՝ Ղազախստանն ունի հիմնականում թեժ մայրցամաքային կլիմա

Ղազախստանը իր տարածքի մեծ մասում հիմնականում ունի թեժ մայրցամաքային կլիմա: Այս տեսակի կլիմայի բնութագիրն է տաք ամառ և սառը ձմեռ՝ զգալի ջերմաստիճանային տարբերություններով սեզոնների և ցերեկ ու գիշերվա միջև:

Ամառային ամիսների ընթացքում ջերմաստիճանը կարող է բարձրանալ բարձր մակարդակների՝ հաճախ գերազանցելով 30°C (86°F) և նույնիսկ հասնելով 40°C-ից (104°F) բարձր՝ որոշ տարածքներում, մասնավորապես երկրի հարավային մասերում: Ընդհակառակը, ձմեռը սովորաբար սառն է՝ ջերմաստիճանը ցածր ընկնելով սառցակետից, հաճախ տատանվելով -20°C (-4°F)-ից մինչև -40°C (-40°F): Ծանր ձնհարակ սովորական է, հատկապես հյուսիսային և կենտրոնական Ղազախստանում:

Ղազախստանի մայրցամաքային կլիման նաև բերում է տարբեր կլիմայական երևույթներ, ինչպիսիք են ուժեղ քամիները, փոշու փոթորիկները և արագ ջերմաստիճանային փոփոխությունները: Այս կլիմայական պայմանները զգալի ազդեցություն ունեն Ղազախստանի կյանքի տարբեր ասպեկտների վրա՝ ներառյալ գյուղատնտեսությունը, տրանսպորտը և քաղաքային ենթակառուցվածքի պլանավորումը: