10 zanimljivih činjenica o Egiptu

Kratke činjenice o Egiptu:

• Stanovništvo: Približno 104 miliona ljudi.
• Glavni grad: Kairo.
• Najveći grad: Kairo.
• Zvanični jezik: Arapski.
• Ostali jezici: Egipatski arapski, engleski i francuski su takođe široko zastupljeni.
• Valuta: Egipatska funta (EGP).
• Vlada: Unitarna polupredsednička republika.
• Glavna religija: Islam, pretežno sunitski.
• Geografija: Smešten u severnoj Africi, Egipat je ograničen Sredozemnim morem na severu, Izraelom i Pojasom Gaze na severoistoku, Crvenim morem na istoku, Sudanom na jugu i Libijom na zapadu.

Činjenica 1: Egipatske piramide su jedine preživele od 7 svetskih čuda

Egipatske piramide, posebno Velika piramida u Gizi, su jedine preživele strukture od originalnih sedam čuda antičkog sveta. Izgrađena pre više od 4.500 godina tokom vladavine faraona Kufua, Velika piramida je svedočanstvo drevnog egipatskog inženjerstva i monumentalne arhitekture.

Sedam čuda antičkog sveta bila su lista izuzetnih konstrukcija iz klasične ere, sastavljenih od strane različitih grčkih pisaca. Ova čuda su slavljena zbog svojih arhitektonskih i umetničkih dostignuća, odražavajući kulturnu i tehnološku moć svojih civilizacija. Evo kratkog pregleda svakog:

1. Velika piramida u Gizi, Egipat: Najstarija i najveća od piramida u Gizi, izgrađena kao grobnica za faraona Kufua oko 2560. godine p.n.e. Značajna je po svojoj ogromnoj veličini i preciznom poravnanju sa kardinalnim pravcima.
2. Viseći vrtovi Babilona, Irak: Opisani kao terasasti vrt oaza sa bujnom vegetacijom, navodno ih je izgradio kralj Navuhodonosor II oko 600. godine p.n.e. Njihovo postojanje i lokacija ostaju predmet debate među istoričarima.
3. Kip Zeusa u Olimpiji, Grčka: Gigantski sedeći kip boga Zeusa, kreirao ga je skulptor Fidija oko 435. godine p.n.e. Bio je smešten u Hram Zeusa u Olimpiji, poznat po svojoj umetničkoj veličini.
4. Hram Artemide u Efesu, Turska: Veliki grčki hram posvećen boginji Artemidi, obnavljan nekoliko puta pre konačnog uništenja 401. godine n.e. Bio je poznat po svojoj impozantnoj veličini i raskošnim ukrasima.
5. Mauzolej u Halikarnasu, Turska: Monumentalna grobnica izgrađena za Mauzola, satrapa Perzijskog carstva, i njegovu ženu Artemiziju oko 350. godine p.n.e. Bio je ukrašen složenim skulpturama i reljefima.
6. Kolos Rodoski, Grčka: Gigantski bronzani kip boga sunca Heliosa, podignut u luci Rodosa oko 280. godine p.n.e. Bio je visok približno 33 metra i jedan od najviših kipova antičkog sveta.
7. Svetionik u Aleksandriji, Egipat: Takođe poznat kao Faros Aleksandrijski, bio je visoki svetionik izgrađen na ostrvu Faros oko 280. godine p.n.e. Služio je kao svetlosni signal za mornare koji su ulazili u prometnu luku Aleksandrije i bio je divljen zbog svoje inovativne konstrukcije.

Činjenica 2: Skoro celo stanovništvo Egipta živi blizu reke Nil

Reka Nil nije samo geografska karakteristika već životna linija za Egipat, oblikujući demografiju zemlje i svakodnevni život. Skoro celo stanovništvo Egipta živi grupisano duž plodnih obala i delte Nila. Ova koncentracija je uslovljena jedinstven sposobnošću reke da održi poljoprivredu kroz svoje godišnje poplave, koje talože mulj bogat hranjivim materijama širom doline i delte Nila. Ova plodna zemlja podržava uzgoj useva poput pšenice, ječma i pamuka, ključnih kako za opstanak tako i za izvoz.

Osim poljoprivrede, Nil obezbeđuje osnovnu slatku vodu za piće, navodnjavanje i industrijsku upotrebu u inače sušnom predelu. Ova zavisnost je istorijski diktirala obrasce naseljavanja i ekonomske aktivnosti, pogodujući rastu gradova i naselja duž njegovog toka. Urbani centri kao što su Kairo, Luksor i Asvan su napredovali kao čvorišta trgovine, kulture i administracije, povezani transportnim mrežama koje prate put reke.

Činjenica 3: Suecki kanal u Egiptu je glavna transportna ruta

Ovaj veštački plovni put, završen 1869. godine, igra ključnu ulogu u svetskoj trgovini značajno skraćujući vreme putovanja i udaljenost za brodove koji navigiraju između Atlantskog i Pacifičkog okeana.

Strateški smešten na raskršću Evrope, Afrike i Azije, Suecki kanal je vitalan za međunarodnu plovidbu, omogućavajući plovilima da izbegnu dugotrajno i opasno putovanje oko južnog vrha Afrike, poznatog kao Rt dobre nade. Godišnje hiljade teretnih brodova, kontejnerskih plovila, tankera i drugih pomorskih plovila prolazi kroz kanal, noseći robu od sirove nafte i prirodnog gasa do industrijskih proizvoda i sirovih materijala.

Značaj kanala se proteže van komercijalnih interesa, služeći kao oslonac za regionalne ekonomije i globalne lance snabdevanja. Generiše značajan prihod za Egipat kroz putarine i podržava povezane industrije i razvoj infrastrukture duž njegovog koridora. Štaviše, strateški značaj Sueskog kanala ga je učinio žarištem međunarodne diplomatije i saradnje među nacijama koje se oslanjaju na njegovo efikasno funkcionisanje.

Činjenica 4: Kleopatra nije bila Egipćanka

Bila je članica ptolemejske dinastije, koja je vladala Egiptom nakon smrti Aleksandra Velikog. Ptolemeji su bili makedonskog grčkog porekla i održavali su svoj grčki identitet i tradicije uprkos vladavini Egiptom.

Kleopatrina porodica, uključujući njenog oca Ptolemeja XII Auleta i njene pretke, bili su potomci Ptolemeja I Sotera, jednog od Aleksandrovih generala koji je postao vladar Egipta u narednim događajima Aleksandrovih osvajanja. Tokom ptolemejskog perioda, vladajuća klasa u Egiptu, uključujući kraljevsku porodicu i administratore, pretežno je govorila grčki i pridržavala se grčkih običaja i tradicija.

Uprkos svom grčkom poreklu, Kleopatra je prihvatila egipatsku kulturu i religijska verovanja da ojača svoj položaj kao faraon Egipta. Naučila je egipatski jezik i predstavljala sebe kao reinkarnaciju egipatske boginje Izide, što ju je učinilo dragom egipatskom narodu. Kleopatrin savez sa Julijem Cezarom i kasnije sa Markom Antonijem bio je ključan u političkim i vojnim borbama Rimske republike i kasnijeg Rimskog carstva.

Činjenica 5: Egipat je sačuvao ogroman broj istorijskih spomenika

Egipat se ponosi impresivnim brojem istorijskih spomenika, sa preko 100 piramida rasutih širom zemlje, od kojih je najpoznatija Velika piramida u Gizi. Drevni hramovi duž reke Nil uključuju dobro očuvane lokalitete kao što je kompleks hrama Karnak u Luksoru, koji pokriva oko 200 hektara i jedan je od najvećih kompleksa hramova na svetu. Dodatno, Egipat je dom brojnih grobnica u Dolini kraljeva, gde je otkriveno preko 60 grobnica, uključujući čuvenu grobnicu Tutankamona.

Očuvanje ovih spomenika je monumentalan zadatak sam po sebi, sa kontinuiranim naporima egipatskih vlasti i međunarodnih organizacija. Restauracija i konzervacija ovih drevnih struktura su ključni za održavanje njihovog integriteta i osiguravanja da nastave da obrazuju i inspirišu buduće generacije o bogatoj istoriji i kulturnom nasleđu Egipta. Ovi napori takođe podržavaju egipatsku turističku industriju, koja se u velikoj meri oslanja na posetioce koji dolaze da istražuju ove ikonične znamenitosti i arheološke lokalitete.

Činjenica 6: Veliki broj artefakata je iznesen iz Egipta tokom kolonijalnog perioda

Ovaj period, posebno od 19. veka nadalje, bio je obeležen ekstenzivnim iskopavanjem i prikupljanjem drevnih egipatskih artefakata od strane evropskih arheologa, kolekcionara i istraživača.

Priliv stranih arheologa i lovaca na blago bio je pokretán fascijacijom drevnom egipatskom kulturom i željom da se otkriju vredni artefakti. Mnogi od ovih artefakata, uključujući kipove, keramiku, nakit i sarkofage, izneti su iz Egipta i završili u muzejima i privatnim kolekcijama širom sveta.

Najznačajniji primer je Rozetski kamen, otkriven 1799. godine od strane francuskih vojnika tokom Napoleonove kampanje u Egiptu. Ovaj artefakt, ključan za dešifrovanje drevnih egipatskih hijeroglifa, kasnije je stekao Britanski muzej u Londonu.

U poslednjim decenijama, Egipat je činio koncertovane napore da vrati opljačkane artefakte kroz diplomatske pregovore i pravne sredstva, povraćajući neke predmete od međunarodnih muzeja i institucija.

Činjenica 7: Egipćani su imali hiljade bogova

Drevni Egipćani su imali složen i raznolik panteon, sa hiljadama bogova i boginja koje su predstavljale različite aspekte života, prirode i kosmosa. Ova božanstva su se kretala od glavnih bogova poput Ra, boga sunca, i Ozirisa, boga zagrobnog života, do manjih bogova povezanih sa specifičnim funkcijama ili lokalnim kultovima. Svako božanstvo je igralo posebnu ulogu u egipatskoj mitologiji i religijskim praksama, uticajući na svakodnevni život, rituale i verovanja.

Takođe, mačke su zauzimale posebno značajno mesto u drevnom egipatskom društvu i religiji. Poštovane su zbog svoje gracioznosti, lepote i perceived zaštitničkih kvaliteta. Boginja Bastet, često prikazivana kao lavica ili sa glavom domaće mačke, bila je zaštitnica doma, plodnosti i porođaja. Mačke su smatrane svetima za Bastet, i njihovo prisustvo u domaćinstvima je verovan da donosi blagoslov i odvraća zle duhove.

Značaj mačaka se protezao van religijskog simbolizma. Bile su cenjene kao zaštitnice useva i žitnica, držeći glodare i štetnike podalje.

Činjenica 8: Geografski, Egipat se nalazi na dva kontinenta

Geografski, Egipat je smešten u severoistočnoj Africi i prostire se preko severoistočnog ugla afričkog kontinenta i jugozapadnog ugla azijskog kontinenta. Zemlja je ograničena Sredozemnim morem na severu, Crvenim morem na istoku, Sudanom na jugu i Libijom na zapadu. Sinajsko poluostrvo, smešteno u severoistočnom delu Egipta, povezuje afričko kopno sa azijskim kontinentom.

Činjenica 9: Egipat ima 7 UNESCO svetskih lokaliteta baštine

Egipat je dom sedam UNESCO svetskih lokaliteta baštine, svaki prepoznat zbog svog izuzetnog kulturnog ili prirodnog značaja. Ovi lokaliteti prikazuju raznovrsno nasleđe Egipta i uključuju:

1. Drevne Tebe sa svojom nekropolom (Luksor): Ovaj lokalitet uključuje ruševine drevnog grada Tebe (savremeni Luksor), uključujući hramove Karnak i Luksor, Dolinu kraljeva i Dolinu kraljica.
2. Istorijski Kairo: Srce Kaira, glavnog grada Egipta, prepoznato je zbog svoje islamske arhitekture, uključujući džamije, medrese i druge istorijske zgrade.
3. Abu Mena: Ovaj arheološki lokalitet sadrži ostatke koptskog hrišćanskog manastirskog kompleksa i centra za hodočašće, smešten blizu Aleksandrije.
4. Nubijski spomenici od Abu Simbela do File: Ovaj lokalitet uključuje hramove Abu Simbel, koje je konstruisao Ramzes II, i hramove File, koji su premešeni zbog izgradnje visoke brane u Asvanu.
5. Oblast Svete Katarine: Smešten na Sinajskom poluostrvu, ovaj lokalitet uključuje planinu Sinaj, gde je prema tradiciji Mojsije primio Deset zapovesti, i manastir Svete Katarine, jedan od najstarijih hrišćanskih manastira na svetu.
6. Vadi Al-Hitan (Dolina kitova): Poznat po fosilnim ostacima izumrlih kitova i drugih morskih životinja, Vadi Al-Hitan je pustinjska oblast jugozapadno od Kaira i pruža uvid u evoluciju kitova.
7. Drevni grad Kalhat: Smešten u Omanu, ovaj lokalitet uključuje ostatke drevnog grada i luke koji je nekada bio važno trgovinsko čvorište između 11. i 15. veka, sa jakim kulturnim vezama sa Egiptom.

Napomena: Ako planirate da putujete samostalno u zemlji, proverite da li vam je potrebna međunarodna vozačka dozvola u Egiptu za iznajmljivanje i vožnju automobila.

Činjenica 10: Struktura stanovništva Egipta se dramatično promenila nakon arapskog osvajanja

Arapsko osvajanje Egipta u 7. veku n.e. donelo je značajne demografske i kulturne promene. Arapski doseljenici i vojnici migrirali su u Egipat, dovodeći do širenja arapskog jezika, islamske vere i kulturnih praksi. Urbani centri poput Kaira procvetali su kao čvorišta trgovine i islamskog učenja. Uprkos ovim promenama, autohtone egipatske zajednice, kao što su koptski hrišćani, održale su svoje kulturne i religijske identitete uz nove arapsko-islamske uticaje. Ovaj period je postavio temelj za raznovrsno kulturno nasleđe Egipta i savremeni identitet.