Фактҳои зуд дар бораи Кот-д’Ивуар (Соҳили Филдишӣ):
- Аҳолӣ: Тақрибан 32 миллион нафар.
- Пойтахт: Ямусукро (сиёсӣ), бо Абиҷан ҳамчун пойтахти иқтисодӣ.
- Шаҳри калонтарин: Абиҷан.
- Забони расмӣ: Фаронсавӣ.
- Забонҳои дигар: Забонҳои аслӣ аз ҷумла Бауле, Диула ва Сенуфо.
- Асъор: Франки Африкаи Ғарбии СФА (XOF).
- Ҳукумат: Ҷумҳурии президентӣ.
- Дини асосӣ: Ислом ва Масеҳият, бо эътиқодҳои анъанавӣ низ татбиқ мешавад.
- Ҷуғрофия: Дар Африкаи Ғарбӣ ҷойгир аст, аз ғарб бо Либерия ва Гвинея, аз шимол бо Малӣ ва Буркина Фасо, аз шарқ бо Гана ва аз ҷануб бо Уқёнуси Атлантик ҳамсарҳад аст. Манзараи табиӣ аз лагунҳои соҳилӣ то ҷангалҳои борон ва саванаҳои шимолӣ фарқ мекунад.
Факти 1: Соҳили Филдишӣ номашро аз тиҷорати фаъоли филдиш дар ин ҷо гирифтааст
Кот-д’Ивуар ё “Соҳили Филдишӣ” барои нақши таърихӣ дар тиҷорати филдиш ном дода шудааст. Дар давраи истиъморӣ, тоҷирони аврупоӣ аз сабаби фаровонии филдиши филон ба ин минтақа кашида шуданд, ки дар Аврупо барои сохтани санъат, ҷавоҳирот ва ашёи люкс хеле арзишманд буд. Номи “Кот-д’Ивуар” ин давраро инъикос мекунад, ки минтақа яке аз чандин минтақаҳои соҳилии Африкаи Ғарбӣ буд, ки аз рӯи калоҳои асосии тиҷоратӣ ном дода шудаанд, монанди Соҳили Тилло (Гана) ва Соҳили Ғулом (Бенин, Того ва қисмҳои Нигерия).
Тиҷорати филдиш ба иқтисоди маҳаллӣ хеле ёрдам расонид ва манфиатҳои истиъмории аврупоиро ҷалб кард, ки дар ниҳоят боиси таъсиси Кот-д’Ивуар ҳамчун мустамлакаи Фаронса гардид. Гарчанде ки тиҷорати филдиш аз муддатҳо пеш кам шудааст, ном боқӣ мондааст ва қисми муҳим, гарчанде ки мураккаби таърихи кишварро нишон медиҳад.
Факти 2: Кот-д’Ивуар чандин футболчии машҳури байналмилалӣ тайёр кардааст
Дар байни машҳуртаринҳо Дидье Дрогба аст, ҳамлагари афсонавӣ, ки барои вақти худ дар Челси дар Лигаи Бартари Англия маъруф аст, ки ӯ дар он ҷо яке аз голзанони беҳтарин гардид ва дастаро ба зафарҳои зиёд роҳнамоӣ кард, аз ҷумла лақаби Лигаи Қаҳрамонони УЕФА дар соли 2012. Дрогба на танҳо барои маҳорати худ дар майдон, балки барои нақшаш дар пешбурди сулҳ дар Кот-д’Ивуар дар давраҳои бесозии шаҳрвандӣ таҷлил мешавад.
Бозингари дигари машҳур Яя Туре аст, ки шуҳрат дар Манчестер Ситӣ пайдо кард ва дар муваффақияти Лигаи Бартари клуб нақши муҳим дошт. Мавҷудияти қудратманди Туре дар миёнаи майдон ва фарогирии ӯ ӯро чандин мукофоти Бозингари Соли Африка овард ва ӯро ҳамчун яке аз беҳтарин бозингарони Африка муқаррар кард. Дигар бозингарони машҳур Коло Туре (бародари калони Яя), Саломон Калу ва Вилфрид Заҳа-ро дар бар мегирад, ки ҳар кадоми онҳо ба намоёнии истеъдоди Кот-д’Ивуар дар лигаҳои аврупоӣ ва байналмилалӣ ёрдам расондаанд.
Факти 3: Эҳтимол футбол дар ҷанги шаҳрвандии соли 2005 сулҳро пешбурд кардааст
Алахсус таъсири Дидье Дрогба дар Кот-д’Ивуар дар давраи ҷанги шаҳрвандӣ дар соли 2005 нақши ҳайратовари дар пешбурди сулҳ бозид. Пас аз он ки тими миллии Кот-д’Ивуар барои Ҷоми Ҷаҳонии ФИФА-2006 саҳмия пайдо кард — аввалин саҳмияи кишвар — Дрогба ин лаҳзаро барои баёни самимона барои сулҳ истифода кард. Мустақиман ба миллат дар назди камера муроҷиат карда, ӯ аз ҳарду тарафи ҷангҷӯ талаб кард, ки силоҳҳоро гузоранд ва созиш кунанд.
Даъвати ӯ дар байни халқ аксулсадои амиқ дошт ва васеъ эътироф мешавад, ки дар кӯмак расондан ба таъсиси оташбас муваққатӣ нақши муҳим доштааст. Дар ишораи рамзии ваҳдат, тими миллӣ ҳатто дар соли 2007 дар шаҳри тахти истирод Буаке бозии саҳмияи Ҷоми Ҷаҳонӣ бозид, ки боиси мустаҳкам кардани саъйҳои сулҳ гардид ва қудрати якҷояи футболро нишон дод.
Факти 4: Кот-д’Ивуар истеҳсолкунандаи калонтарини какао дар ҷаҳон аст
Кот-д’Ивуар яке аз истеҳсолкунандагони калонтарини какао дар ҷаҳон аст ва одатан барои мақоми аввал бо Гана рақобат мебарад. Дар солҳои охир ӯ тақрибан 40%-и какаои ҷаҳонро истеҳсол мекунад ва ӯро ба бозигари муҳими саноати шоколоди ҷаҳон табдил медиҳад. Ин бартарӣ дар истеҳсоли какао оқибатҳои иқтисодии муҳим дорад, зеро какао содироти арзишмандтарини Кот-д’Ивуар ва манбаи асосии даромади миллионҳо иворӣ, алахсус кишоварзони хурдаҳолдори аст.
Иқлими кишвар бо боронҳои истивоӣ ва ҳарорати гарм барои парвариши какао мувофиқ аст. Бо вуҷуди ин, таваккал ба какао ҳамчунин мушкилот эҷод мекунад, зеро иқтисодиёт метавонад дар баробари тағйироти нархи какао дар бозорҳои ҷаҳонӣ осебпазир бошад.
Факти 5: Дар ин ҷо шумо метавонед 4 объекти мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО-ро дидан кунед
Кот-д’Ивуар чор объекти мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО дорад, ки ҳар кадом ҷанбаи беназири мероси табиӣ ва фарҳангии кишварро ифода мекунад:
- Боғи миллии Комое – Дар соли 1983 ба рӯйхат дохил шудааст, ин боғ яке аз калонтарин минтақаҳои муҳофизатшудаи Африкаи Ғарбӣ аст ва барои экосистемҳои гуногунаш маъруф аст, ки аз саванаҳо то ҷангалҳои зич кашида мешавад. Дар ин ҷо намудҳои зиёди ҳайвоноти ваҳшӣ, аз ҷумла филон, дарёзаг ва маймунҳои гуногун зиндагӣ мекунанд.
- Боғи миллии Таи – Инчунин дар соли 1982 ба рӯйхат дохил шудааст, ин яке аз қисмҳои охирини боқимонандаи ҷангали аслии борон дар Африкаи Ғарбӣ аст ва гуногунии биологии бойро дар бар мегирад, аз ҷумла намудҳои хатарноки монанди дарёзаги пигмеӣ ва шимпанзе.
- Шаҳри таърихии Гранд-Бассам – Дар соли 2012 сабт шудааст, Гранд-Бассам аввалин пойтахти истиъмории Кот-д’Ивуар буд. Шаҳр меъмории истиъмориро муҳофизат мекунад ва аҳамияти таърихии муҳим дорад, ки гузаштаи истиъмории кишвар ва сафари минбаъдаи ӯ ба истиқлолро намоиш медиҳад.
- Муҳофизатгоҳи сахти табиии Кӯҳи Нимба (бо Гвинея муштарак) – Дар соли 1981 ба рӯйхати мероси ҷаҳонӣ илова шудааст, ин сайт манзараҳои кӯҳистонию флора ва фаунаи нодирро дар бар мегирад. Гарчанде ки танҳо қисми Кӯҳи Нимба дар Кот-д’Ивуар ҷойгир аст, ин минтақаи бой аз ҷиҳати экологӣ аст, ки намудҳои гуногуни хатарнокро дастгирӣ мекунад.
Эзоҳ: Агар шумо барои дидани кишвар нақша гиред, санҷед, ки оё шумо Иҷозатномаи байналмилалии ронандагӣ дар Кот-д’Ивуар барои кироя ва ронандагии мошин ниёз доред.
Факти 6: Дар Кот-д’Ивуар шумо метавонед дарёзаги пигмеиро пайдо кунед
Кот-д’Ивуар яке аз кишварҳои кам аст, ки дар он ҷо дарёзаги пигмеӣ (Choeropsis liberiensis) ёфт мешавад, гарчанде ки ӯ хеле нодир аст ва асосан дар Боғи миллии Таи ҷойгир аст. Дарёзаги пигмеӣ аз дарёзаги оддӣ хеле хурдтар аст ва пинҳон ва шабона аст ва қисми зиёди вақташро дар ноҳияҳои ҷангали зич наздики дарёҳо ва ботлоқҳо пинҳон мегузаронад.
Ин намуд ҳамчун хатарнок тасниф мешавад, ки сабаби он кам шудани ҷойгоҳ аз ҷангалзадоӣ ва ҳамчунин шикор аст. Аҳолии боқимондаи дарёзаги пигмеии Кот-д’Ивуар ба таври диққат назорат ва муҳофизат мешавад, алахсус дар Боғи миллии Таи, ки панаҳгоҳи ҳалкунандаи ин намуди беназирро таъмин мекунад.
Факти 7: Яке аз калисоҳои калонтарин дар ин ҷо ҷойгир аст
Кот-д’Ивуар яке аз калисоҳои калонтарини ҷаҳон-ро дорад — Базиликаи Бонуи Сулҳ дар Ямусукро, пойтахти сиёсии кишвар. Дар соли 1989 ба анҷом расидааст, ин базиликаи азим аз Базиликаи Санкт Петр дар Шаҳри Ватикан илҳом гирифтааст ва ҳатто аз ҷиҳати баландӣ аз он зиёд аст ва ба 158 метр (518 фут) мерасад.
Бо маблағгузории президенти ин вақтаи Кот-д’Ивуар Феликс Уфуе-Буанӣ ин базилика метавонад 18,000 ибодаткунандаро дар худ ҷой диҳад (7,000 нафар дар дорун ва 11,000 нафари дигар дар майдони берун). Ин сохтор меъмории классикии аврупоиро бо унсурҳои тарроҳии маҳаллӣ таркиб мекунад ва дорои тирезаҳои калони ранга ва мусайкаҳои мураккаб аст.
Факти 8: Нуқтаи баландтарини Кот-д’Ивуар ҳамчунин нуқтаи баландтарини минтақаи Гвинея аст
Нуқтаи баландтарини Кот-д’Ивуар Кӯҳи Нимба аст, ки то тақрибан 1,752 метр (5,748 фут) аз сатҳи баҳр баланд мешавад. Ин қисми силсилакӯҳи Нимба аст, ки дар сарҳадҳои Кот-д’Ивуар, Гвинея ва Либерия гастарида мешавад.
Кӯҳи Нимба на танҳо нуқтаи баландтарини Кот-д’Ивуар, балки баландтарин қуллаи минтақаи Гвинея аст. Минтақа барои гуногунии биологии худ машҳур аст, аз ҷумла намудҳои эндемии растаниҳо ва ҳайвонот.
Факти 9: Бо соҳили дароз, дар ин ҷо соҳилҳои зиёди зебо мавҷуданд
Кот-д’Ивуар соҳили дарози дар канори Халиҷи Гвинея дорад, ки тақрибан 500 километр (тақрибан 310 мил) дароз аст. Ин соҳил бо соҳилҳои зиёди зебо пур шудааст, ки дар байни маҳаллӣ ва сайёҳон машҳуранд. Баъзе аз ҷойҳои соҳилии машҳури инҳоянд:
- Ассини: Дар шарқи Абиҷан ҷойгир аст, Ассини барои соҳилҳои зеборуи сафеди шан ва курортҳои фаъоли соҳилӣ машҳур аст. Ин ҷо барои сокинони пойтахт ҷойи машҳури истироҳати охири ҳафта аст.
- Гранд-Бассам: Ин шаҳри таърихӣ на танҳо соҳилҳои зеборо дорад, балки аҳамияти фарҳангӣ низ дорад, зеро ӯ аввалин пойтахти Кот-д’Ивуар буд. Соҳилҳои ин ҷо барои истироҳат ва варзишҳои обӣ машҳуранд ва шаҳр ҳавои ҷолиби истиъморӣ дорад.
- Сан Педро: Дар ҷанубу ғарб ҷойгир аст, Сан Педро дорои баъзе аз зебо-тарин соҳилҳои кишвар аст, бо обҳои тоза ва дарахтони хурмои сабз. Ин шаҳр ҳамчунин бандари муҳим аст ва фаъолиятҳои гуногун, аз ҷумла моҳигирӣ ва серфингро пешниҳод мекунад.
- Ла Лагун: Наздики Абиҷан, ин ноҳия ҳам соҳил ва ҳам лагунро пешниҳод мекунад, ки дар он ҷо дидакунандагон метавонанд дар муҳити орому ҳаракатҳои обӣ қабул кунанд.
Факти 10: Илова бар забони фаронсавӣ, дар ин ҷо зиёда аз 70 забон гуфта мешавад
Ин забонҳо ба чандин оилаи забонҳои гуногун тааллуқ доранд, ки гуногунии қавмии бойи миллатро инъикос мекунад. Баъзе аз гурӯҳҳои забонии асосӣ инҳоро дар бар мегиранд:
- Забонҳои Акан, монанди Бауле ва Акан.
- Забонҳои Кру, аз ҷумла Бете ва Гуере.
- Забонҳои Манде, монанди Диула (ҳамчунин Ҷула номида мешавад), ки ҳамчун забони миёнаҷӣ дар қисми калони ғарбии кишвар хизмат мекунад.
Забонҳое монанди Диула дар тиҷорат ва муошират васеъ истифода мешаванд ва онҳоро дар берун аз ҷомеаҳои этникӣ муҳим мегардонанд.
Published November 03, 2024 • 16m to read
