ဆီယာရာလီယွန်နိုင်ငံအကြောင်း စိတ်ဝင်စားဖွယ်အချက် ၁၀ ချက်

ဆီယာရာလီယွန်အကြောင်း အချက်အလက်များ –

• လူဦးရေ– ခန့်မှန်းခြေ ၈.၉ သန်းခန့်
• မြို့တော်– ဖရီးတောင်းမြို့
• တရားဝင်ဘာသာစကား– အင်္ဂလိပ်ဘာသာ
• အခြားဘာသာစကားများ– ကရီယို (ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ပြောဆိုသော)၊ တမ်နေ၊ မန်ဒေ နှင့် ဒေသီယဘာသာစကားများစွာ
• ငွေကြေး– ဆီယာရာလီယွန် လီယွန် (SLL)
• အစိုးရပုံစံ– တစ်ခုတည်း သမ္မတနိုင်ငံ
• အဓိကကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ– အစ္စလာမ်နှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ ရိုးရာယုံကြည်မှုများလည်း ကျင့်သုံးကြသည်
• ပထဝီအနေအထား– အာဖရိကတိုက်အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင်တည်ရှိပြီး မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင် ဂီနီးနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် လိုင်ဘေးရီးယားနှင့် အနောက်တောင်ဘက်တွင် အတ္တလန်တိတ်သမုဒ္ဒရာတို့နှင့် ထိစပ်နေသည်။ ဆီယာရာလီယွန်တွင် ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင်များ၊ တောင်များနှင့် မိုးသစ်တောများ အပါအဝင် မတူညီသော ရှုခင်းများရှိသည်

အချက် ၁ – ဖရီးတောင်းမြို့သည် ကျွန်စနစ်နှင့် လွတ်မြောက်ရေးသမိုင်းနှင့် ဆက်စပ်သော မူလအစရှိသည်

ဖရီးတောင်းမြို့ကို ၁၇၈၇ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှ ကျွန်စနစ်ပပျောက်ရေးသမားများက လွတ်မြောက်ခဲ့သော ကျွန်များအတွက် အခြေချနေထိုင်ရာအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ “ဖရီးတောင်း” ဟူသော အမည်သည် လွတ်မြောက်ခဲ့သော အာဖရိကလူမျိုးများအတွက် ဘေးကင်းရာအဖြစ် ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်ကို ထင်ဟပ်စေသည်၊ အထူးသဖြင့် ဗြိတိသျှကျွန်သင်္ဘောများမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သူများ သို့မဟုတ် အမေရိကတိုက်များမှ ကျွန်စနစ်မှ ပြန်လာသူများအတွက်ဖြစ်သည်။

ဗြိတိသျှအစိုးရနှင့် ဆီယာရာလီယွန်ကုမ္ပဏီ (ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု) တို့က ယခင်ကျွန်များအတွက် အိမ်တစ်အိမ်ပေးရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကိုလိုနီကို တည်ထောင်ရာတွင် အကူအညီပေးခဲ့သည်။ နှစ်များကြာလာသောအခါ ဖရီးတောင်းမြို့သည် လွတ်မြောက်ခဲ့သော အာဖရိကလူမျိုးများအတွက် သင်္ကေတနေရာတစ်ခုနှင့် ကျွန်စနစ်ပပျောက်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၏ ဗဟိုဌာနတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။

အချက် ၂ – ကရီယိုဘာသာစကားသည် အင်္ဂလိပ်နှင့် ဒေသီယဘာသာစကားများကို အခြေခံထားသည်

ဆီယာရာလီယွန်ရှိ ကရီယိုဘာသာစကားသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို အခြေခံထားပြီး အမျိုးမျိုးသော အာဖရိကဘာသာစကားများမှ လွှမ်းမိုးမှုရှိသကဲ့သို့ အတ္တလန်တိတ်ကျွန်ကုန်သွယ်မှုမှတစ်ဆင့် ကြုံတွေ့ခဲ့သော အခြားဘာသာစကားများမှလည်း လွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ ကရီယိုသည် ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းများတွင် အမေရိကတိုက်များ၊ ကာရေဘီယံနှင့် အာဖရိကအခြားနေရာများမှ ဆီယာရာလီယွန်တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော လွတ်မြောက်ခဲ့သော ကျွန်များ၏ သားမြေးများကြားတွင် ခရီယိုးဘာသာစကားတစ်ခုအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည်။

အင်္ဂလိပ်သည် ကရီယို၏ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံအခြေခံကို ဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း ယိုရူးဘား၊ အစ္စဂဘို၊ ဝိုလော့ဖ်ကဲ့သို့သော အာဖရိကဘာသာစကားများမှ ဝေါဟာရများ၊ သဒ္ဒါနှင့် အသုံးအနှုန်းများကို ပေါင်းစပ်ထားပြီး ပို်တူဂီနှင့် ပြင်သစ်တို့မှ လွှမ်းမိုးမှုများလည်း ရှိသည်။ ယနေ့တွင် ကရီယိုကို ဆီယာရာလီယွန်နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြောဆိုကြပြီး မတူညီသော လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာစကားနောက်ခံများမှ လူများအား ထိရောက်စွာ ဆက်သွယ်ကူးလူးနိုင်စေမည့် ဆက်သွယ်ရေးဘာသာစကားအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေသည်။ ဆီယာရာလီယွန်လူမျိုးများ၏ ၉၀% ကျော်သည် ကရီယိုကို နားလည်သည်ဟု ခန့်မှန်းကြပြီး လူမျိုးစုနှင့် ဘာသာစကားမျိုးစုံရှိသော နိုင်ငံတွင် စုစည်းပေါင်းစည်းရေးဘာသာစကားတစ်ခုအဖြစ် ဖြစ်စေသည်။

အချက် ၃ – ဆီယာရာလီယွန်တွင် မျောက်ဝံကာကွယ်ရေးစခန်းတစ်ခုရှိသည်

ဆီယာရာလီယွန်သည် ဖရီးတောင်းမြို့အပြင်ဘက်တွင် တည်ရှိသော လူသိများသည့် မျောက်ဝံကာကွယ်ရေးစခန်းဖြစ်သည့် တာကူဂါမာ ချင်ပန်ဇီကာကွယ်ရေးစခန်း၏ အိမ်ဖြစ်သည်။ သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးပညာရှင် ဘာလာ အမာရာဆေကာရန်မှ ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော တာကူဂါမာသည် မိဘမဲ့နှင့် အန္တရာယ်ရောက်နေသော ချင်ပန်ဇီများကို ကယ်ဆယ်ခြင်း၊ ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်းနှင့် ဘေးကင်းသောပတ်ဝန်းကျင်ပေးအပ်ခြင်းတို့ကို အဓိကထားပြီး ၎င်းတို့အနက်များစွာသည် တရားမဝင်အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ကုန်ကူးမှု သို့မဟုတ် နေရာဒေသဆုံးရှုံးမှု၏ သားကောင်များဖြစ်ကြသည်။

တာကူဂါမာသည် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးကြိုးပမ်းမှုများတွင်လည်း အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပြီး ချင်ပန်ဇီများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် အန္တရာယ်များအကြောင်း အသိပညာပေးခြင်းနှင့် ဆီယာရာလီယွန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ကာကွယ်ရေးအတွက် ထောက်ခံအားပေးခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်နေသည်။ ချင်ပန်ဇီများကို နေရာထားပေးခြင်းအပြင် ကာကွယ်ရေးစခန်းသည် ပတ်ဝန်းကျင်ပညာရေးအစီအစဉ်များ ကျင်းပခြင်း၊ ဒေသခံအသိုင်းအဝိုင်းများကို ပံ့ပိုးကူညီခြင်းနှင့် ဂေဟစနစ်ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွင် ပံ့ပိုးကူညီခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်နေသည်။

အချက် ၄ – လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ဆီယာရာလီယွန်သည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုများနှင့် ပြည်တွင်းစစ်များမှ လွတ်မြောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိ

နိုင်ငံ၏ အစောပိုင်းနှစ်များတွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုများနှင့် အာဏာရရန် ရုန်းကန်မှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ၎င်းသည် အာဖရိကတစ်ဝှမ်းလုံးတွင် လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် စိန်ခေါ်မှုများ၏ ကျယ်ပြန့်သောပုံစံများကို ထင်ဟပ်စေခဲ့သည်။ အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော အစိုးရများသည် အတွင်းပိုင်းပဋိပက္ခများ၊ လူမျိုးရေးတင်းမာမှုများနှင့် ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှု၏ ကျန်ရစ်သောအကျိုးသက်ရောက်မှုများနှင့် မကြာခဏ ရုန်းကန်ခဲ့ရသည်။

ဆီယာရာလီယွန်၏ အပြင်းထန်ဆုံးပဋိပက္ခမှာ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် စတင်ကာ ၂၀၀၂ ခုနှစ်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲသည် အစိုးရအကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ စီးပွားရေးမမျှတမှုနှင့် စိန်သုံးမြတ်စွန်းများကို ထိန်းချုပ်ရန် ပြိုင်ဆိုင်မှုကဲ့သို့သော ပြဿနာများက လောင်စာထည့်ခဲ့သည်။ ပဋိပက্ခသည် တော်လှန်ရေးစုစည်းညီညွတ်ရေးတပ်ဦး (RUF) ကဲ့သို့သော တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များမှ ကျူးလွန်ခဲ့သော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ အပါအဝင် အကြမ်းဖက်မှုများဖြင့် ထူးခြားခဲ့ပြီး သူတို့သည် စိန်တူးဖော်ခြင်းနှင့် ၎င်းတို့၏လုပ်ငန်းများကို ရန်ပုံငွေရှာရန် အတွက် အဓမ္မအလုပ်သမားများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ စစ်ပွဲပြီးဆုံးချိန်တွင် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လူ ၅၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး သန်း ၂ ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။

အချက် ၅ – Blood Diamond ရုပ်ရှင်သည် ဆီယာရာလီယွန်တွင် ရိုက်ကူးထားသည်

Blood Diamond (၂၀၀၆) ရုပ်ရှင်သည် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များက ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ဆီယာရာလီယွန်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။ Edward Zwick မှ ညွှန်ကြားထားသော ဤရုပ်ရှင်သည် ပဋိပက္ခစိန်များ—စစ်ဒေသများတွင် တူးဖော်ထားပြီး လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများကို ရန်ပုံငွေပေးရန် ရောင်းချသော စိန်များ—၏ ကုန်သွယ်မှုကို အဓိကထားခဲ့ပြီး လူသားများ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကုန်ကျစရိတ်အဖြစ် သုံးခဲ့သည်။ ဇာတ်လမ်းသည် ငါးဖမ်းသမားတစ်ယောက်၊ ခိုးဝှက်သယ်ဆောင်သူတစ်ယောက်နှင့် စာနယ်ဇင်းဆရာတစ်ယောက်တို့၏ ဘဝများ ရှုပ်ထွေးစွာ ဆက်စပ်နေစဉ် တရားမဝင်စိန်ကုန်သွယ်မှု၏ အန္တရာယ်များနှင့် ကျင့်ဝတ်ရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ရှောက်လွှားကြသည်။

Blood Diamond သည် စိတ်ကူးယဉ်ဇာတ်လမ်းဖြစ်သော်လည်း အဓမ္မအလုပ်သမား၊ ကလေးစစ်သားများနှင့် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ရန်ပုံငွေပေးရန်အတွက် စိန်သုံးမြတ်စွန်းများကို အသုံးချမှုကဲ့သို့သော စစ်ပွဲအတွင်းက ဆီယာရာလီယွန် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် အမှန်တကယ်ပြဿနာများကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။

အချက် ၆ – ဆီယာရာလီယွန်ရှိ တီဝိုင်းကျွန်းတွင် ရှေးကမိုးသစ်တောများကို ထိန်းသိမ်းထားသည်

ဆီယာရာလီယွန်ရှိ တီဝိုင်းကျွန်းသည် ထိန်းသိမ်းထားသော ရှေးကမိုးသစ်တောများ၏ အိမ်ဖြစ်ပြီး အနောက်အာဖရိက၏ အကြွယ်ဝဆုံး ဂေဟစနစ်တစ်ခု၏ ထူးခြားသော အမြင်ကို ပေးစွမ်းသည်။ နိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ မိုးရာမြစ်တွင် တည်ရှိသော တီဝိုင်းကျွန်းသည် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ကာကွယ်ရေးစခန်းနှင့် ဂေဟစနစ်ခရီးသွားလုပ်ငန်းနေရာတစ်ခုဖြစ်ပြီး အရွယ်အစား သိသာသော ရှေးမိုးသစ်တောဧရိယာကို ကာကွယ်ထားသည်။

တီဝိုင်းကျွန်းသည် ၎င်း၏ မယုံနိုင်လောက်သော ဇီဝမျိုးကွဲများကြောင့် လူသိများပြီး အပင်မျိုးစိတ် ၇၀၀ ကျော်၏ အိမ်ဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်း မျောက်ဝံများ၏ အမြင့်ဆုံးသိပ်သည်းဆများ အပါအဝင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်အမျိုးမျိုးကို ပံ့ပိုးထားသည်။ ဤနေရာတွင် တွေ့ရသော မျောက်ဝံမျိုးစိတ်များတွင် အန္တရာယ်ရောက်နေသော အနောက်ချင်ပန်ဇီနှင့် ဒိုင်အားနားမျောက်တို့ ပါဝင်သည်။ ကျွန်းသည် ပိဂ်မီရေမြင်းများနှင့် ငှက်မျိုးစိတ်များ၊ တွားသွားရွေ့လျားရှိသတ္တဝါများနှင့် လိပ်ပြာများစွာကဲ့သို့သော အခြားတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များအတွက်လည်း နေရာထိုင်ခင်းပေးထားပြီး တန်ဖိုးရှိသော သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနေရာတစ်ခုဖြစ်စေသည်။

အချက် ၇ – ဖရီးတောင်းမြို့ရှိ အဓိကဆွဲဆောင်မှုတစ်ခုမှာ ချွေစိုက်ပင်ဖြစ်သည်

ဤ ကြီးမားသော ချွေစိုက်ပင် (Ceiba pentandra) သည် ဖရီးတောင်းမြို့၏ ဗဟိုခွင်တွင် တည်ရှိပြီး အသက် ၅၀၀ နှစ်ကျော် ရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။

အစဉ်အလာအရ ၁၇၉၂ ခုနှစ်တွင် နိုဗားစကိုးရှားမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သော ယခင်ကျွန်ခံခဲ့ရသည့် အမေရိကန်အာဖရိကန်များ အုပ်စုတစ်စုသည် ဖရီးတောင်းမြို့ဖြစ်လာမည့်နေရာသို့ ရောက်ရှိလာပြီး ကျေးဇူးတင်ရန် ၎င်းပင်ပတ်လည်တွင် စုဝေးကြသောအခါ ပင်သည် လွတ်လပ်ရေး၏သင်္ကေတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ချွေစိုက်ပင်သည် ဆီယာရာလီယွန်များအတွက် ခံနိုင်ရည်နှင့် လွတ်မြောက်ရေး၏ သင်္ကေတဖြစ်လာခဲ့ပြီး မြို့တော်၏သမိုင်းတွင် လေးစားရိုသေထိုက်သောနေရာတစ်ခုကို ထိုင်ခင်းထားခဲ့သည်။

မှတ်ချက်- နိုင်ငံသို့ လည်ပတ်ရန် စီစဉ်နေပါက ကားမောင်းရန်အတွက် ဆီယာရာလီယွန်တွင် နိုင်ငံတကာမောင်းနှင်လိုင်စင် လိုအပ်မလားဆိုတာ စစ်ဆေးပါ။

အချက် ၈ – နိုင်ငံများစွာတွင် ကျော်ကြားသော Bounty bar ကြော်ငြာကို ဆီယာရာလီယွန်တွင် ရိုက်ကူးခဲ့သည်

“A taste of paradise” ဟူသော ကြော်ငြာစာသားဖြင့် ကျော်ကြားသော Bounty ချောကလက်ဘား ကြော်ငြာကို ဆီယာရာလီယွန်တွင် ရိုက်ကူးခဲ့သည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ကြော်ငြာသည် Bounty ၏ အပူပိုင်းဒေသခံ စားသုံးမှုတစ်ခုအဖြစ် ပုံရိပ်ကို တည်ထောင်ရာတွင် အကူအညီပေးခဲ့သည့် စိတ်ကူးယဉ်အပူပိုင်းဒေသ ရှုခင်းများကို ပြသခဲ့သည်။ ဆီယာရာလီယွန်၏ စိမ်းလန်းသော ရှုခင်းများနှင့် သန့်ရှင်းသော ကမ်းခြေများသည် ကုမ္ပဏီက ပေးပို့လိုသော ထူးခြားသော၊ ပရဒိုက်ပမာ ပုံရိပ်များအတွက် ပြီးပြည့်စုံသော နောက်ခံဖြစ်ခဲ့သည်။

ကြော်ငြာသည် ဆီယာရာလီယွန်ကို လှပသော အပူပိုင်းဒေသခရီးဆုံးတစ်ခုအဖြစ် နိုင်ငံတကာ ခံယူချက်များတွင် ပံ့ပိုးကူညီခဲ့သော်လည်း ထိုအချိန်က နိုင်ငံ၏ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ဖွံ့ဖြိုးမှုမရှိသေးခဲ့ပေ။

အချက် ၉ – နိုင်ငံ၏အမည်မှာ ခြင်္သေ့တောင်များ ဟူသောအဓိပ္ပာယ်ရှိသည်

ဤအမည်ကို ၁၅ ရာစုတွင် ပို်တူဂီကုန်သည် Pedro de Sintra မှ ပေးခဲ့သည်။ ယခု ဖရီးတောင်းမြို့ တည်ရှိသည့် တောင်များရှိသော ကျွန်းဆွယ်ကို ပထမဆုံး မြင်တွေ့ခဲ့သောအခါ သူသည် တောင်များ၏ ကြမ်းတမ်းသော၊ ခြင်္သေ့နှင့်တူသောပုံသဏ္ဍာန်များ သို့မဟုတ် ခြင်္သေ့တောက်သံနှင့်တူသော တောင်ထိပ်များပတ်လည်တွင် ပဲ့တင်ထပ်နေသော မိုးကြိုးသံကြောင့် ဒေသကို “Serra Lyoa” (ခြင်္သေ့မတောင်များ ဟူသော ပို်တူဂီအဓိပ္ပာယ်) ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ အချိန်ကြာလာသော်လျှင် အမည်သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဆီယာရာလီယွန် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အချက် ၁၀ – ကလေးလက်ထပ်ခြင်းကို မကြာသေးမီက တားမြစ်ခဲ့သည်

ဆီယာရာလီယွန်သည် မကြာသေးမီက ကလေးလက်ထပ်ခြင်းကို တားမြစ်ရန် ခြေလှမ်းများ လှမ်းခဲ့သော်လည်း ကျင့်သုံးမှုသည် သိသာသော လူမှုရေးပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် ကျန်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် အစိုးရသည် မိန်းကလေးများကို စောစီးသောလက်ထပ်ထိမ်းမြားမှုမှ ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်သည့် ဥပဒေများကို မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးကို အထူးအလေးပေးခဲ့သည်။ ကလေးလက်ထပ်ခြင်းတားမြစ်ခြင်းသည် သမ္မတ Julius Maada Bio မှ ပညာရေးသည် နိုင်ငံရေးဦးစားပေးဖြစ်သည်ဟု ကြေညာပြီးနောက် ကျယ်ပြန့်သောပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ သူသည် ကိုယ်ဝန်ရှိသောမိန်းကလေးများ ကျောင်းတက်ခြင်းကို တားမြစ်ခြင်းကိုလည်း ပြန်လည်အတည်ပြုခဲ့ပြီး စောစီးသောလက်ထပ်ခြင်းနှင့် မလေးကိုယ်ဝန်ဆောင်မှု၏ အကျိုးဆက်အချို့ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။

ဤကြိုးပမ်းမှုများရှိသော်လည်း အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းသည် စိန်ခေါ်မှုများ ကျန်ရှိနေသေးပြီး အထူးသဖြင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် လူမှုစီးပွားရေးဖိအားများက စောစီးသောလက်ထပ်ခြင်းများဆီသို့ ဦးတည်စေနေသေးသည့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် ဖြစ်သည်။ ဆီယာရာလီယွန်တွင် ကလေးလက်ထပ်မှုနှုန်းများ မြင့်မားနေဆဲဖြစ်ပြီး မိန်းကလေးများ၏ ၃၀% ကျော်သည် အသက် ၁၈ နှစ်မပြည့်မီ လက်ထပ်ထိမ်းမြားကြသည်။