Фактҳои зуд дар бораи Гвинея-Бисау:
- Аҳолӣ: Тақрибан 2,1 миллион нафар.
- Пойтахт: Бисау.
- Забони расмӣ: Португалӣ.
- Забонҳои дигар: Криоло (васеъ истифода мешавад), Баланта, Фула ва якчанд забонҳои дигари бумӣ.
- Асъор: Франки КФА-и Африқои Ғарбӣ (XOF).
- Ҳукумат: Ҷумҳурии нимпрезидентӣ.
- Дини асосӣ: Асосан ислом, бо ҷамоаҳои масиҳӣ ва ақидаҳои анъанавӣ.
- Ҷуғрофия: Дар соҳили Африқои Ғарбӣ ҷойгир аст, дар шимол бо Сенегал, дар ҷануби шарқӣ бо Гвинея ва дар ғарб бо Уқёнуси Атлантикӣ ҳамсарҳад аст. Кишвар шомили минтақаи қитъагӣ ва Архипелаги Бижагос мебошад, ки аз зиёда аз 80 ҷазира иборат аст.
Факти 1: Гвинея-Бисау наздик ба сад ҷазира дорад
Гвинея-Бисау архипелаги васеъ дорад, ки бо номи Ҷазираҳои Бижагос маъруф аст ва аз тақрибан 88 ҷазира иборат мебошад. Ин архипелаги беназир, ки дар соҳили Уқёнуси Атлантикӣ ҷойгир аст, бо гуногунии зистии бой ва манзараҳои табиии ҷалбкунанда маъруф аст. Танҳо тақрибан 20 тои ин ҷазираҳо маскунӣ ҳастанд, боқимондаашон асосан дасто нахурда мондаанд ва барои ҳайвоноти гуногун, аз ҷумла лакпуштҳои баҳрӣ, ламантинҳо ва намудҳои гуногуни паррандагон паноҳгоҳ фароҳам меоранд.
Ҷазираҳои Бижагос ба сабаби аҳамияти экологиашон ҳамчун Ҳифзгоҳи Биосфераи ЮНЕСКО таъин шудаанд ва барои халқи бумии Бижагос минтақаи муҳими фарҳангӣ ва маънавӣ мебошанд.
Факти 2: Аз соли истиқлол то кунун дар кишвар кудатоҳои зиёди ҳукуматӣ ва ҷанги шаҳрвандӣ рух додаанд
Аз вақти гирифтани истиқлол аз Португалия дар соли 1973 (ки дар байналмилал дар соли 1974 эътироф шуд), Гвинея-Бисау бенузуратии сиёсии ҷиддӣ кашидааст, ки бо кудатоҳои зиёд ва давраҳои ноорамӣ мушаххас шудааст. Кишвар силсилаи кудатоҳои низомӣ, кӯшишҳои кудато ва қатлҳои сиёсиро дучор шудааст, ки ҳокимият ва рушдро порида кардаанд.
Яке аз муҳимтарин низоъҳо Ҷанги Шаҳрвандии Гвинея-Бисау дар солҳои 1998 то 1999 буд, ки боиси вайронии васеъ, кӯчкунӣ ва таваққуфи муваққатии фаъолияти ҳукумат гардид. Танишҳои сиёсӣ, ки аксар вақт таҳти таъсири фраксияҳои низомӣ мебошанд, ба сабати Гвинея-Бисау таъсир расонида, онро ба яке аз кишварҳои бештар ноустувори сиёсӣ дар Африқои Ғарбӣ табдил додаанд.
Факти 3: Гвинея-Бисау дорои умри паст ва фақрии густурда мебошад
Умри зиндагӣ дар Гвинея-Бисау тақрибан 59 сол (аз рӯи арзёбиҳои охир) мебошад, ки аз миёнаи ҷаҳонӣ қобилан паст аст. Омилҳои зиёде ба ин мусоидат мекунанд, аз ҷумла дастрасии маҳдуд ба хадамоти тиббӣ, нархҳои баланди бемориҳои сироятӣ монанди безгак ва сил ва набудани оби пок ва санитария.
Фақр вусъат ёфтааст ва бахши назаррасе аз аҳолӣ дар зери хатти фақр зиндагӣ мекунанд. Мушкилоти иқтисодӣ бо бенузуратии сиёсӣ мураккаб шудаанд, ки ба рушди иқтисодӣ ва пешниҳоди хадамоти зарурӣ халал расондааст. Аксарияти аҳолӣ барои зиндагӣ ба кишоварзӣ такя мекунанд ва чормағзи бодом содироти асосӣ мебошад, аммо бисёре аз онҳо ба сабаби маҳсулнокии паст ва зеррахтии маҳдуд наметавонанд ниёзҳои асосиро таъмин кунанд.
Факти 4: Гвинея-Бисау яке аз кишварҳои асосии қочоқи кокаин мебошад
Гвинея-Бисау ба нуқтаи транзитии муҳими қочоқи кокаин табдил ёфтааст, махсусан аз Америкои Ҷанубӣ ба Авруpo. Ҳокимияти заифи кишвар, сарҳадҳои суросема ва захираҳои маҳдуд барои иҷрои қонун онро ба картелҳои байналмилалии маводи мухаддир осебпазир кардаанд, ки ин шароитро барои интиқоли кокаин тавассути Африқои Ғарбӣ истисмор мекунанд.
Мавқеияти Гвинея-Бисау дар соҳили Атлантикӣ, дар маҷмӯъ бо ҷазираҳои зиёд ва бандаргоҳҳои људогона, нуқтаҳои стратегии дастрасӣ барои қочоқ фароҳам меорад. Қочоқи маводи мухаддир таъсирҳои ҷиддии иҷтимоӣ ва сиёсӣ ба кишвар расонида, ба коррупсия мусоидат карда ва системаи аллакай шикастагии сиёсиро боз ҳам бештар бесабот кардааст. Ин тиҷорати ғайриқонунӣ баъзеҳо Гвинея-Бисауро ҳамчун “наркодавлат” нишон додаанд, зеро қочоқчиёни маводи мухаддир баъзан ба шахсиятҳои сиёсӣ ва иқтисодиёти маҳаллӣ таъсир расондаанд.
Факти 5: Пойтахти собиқ дар ҷазира буд ва ҳозир дар таназзул аст
Пойтахти собиқи Гвинея-Бисау, Болама, дар Ҷазираи Болама ҷойгир аст ва ба таназзул рафтааст. Болама дар давраи мустамлакадории Португалия то соли 1941 ҳамчун пойтахт хизмат мекард, вақте ки пойтахт ба сабаби дастрасии беҳтар ба зеррахт ва муассисаҳои маъмурӣ ба Бисау дар қитъа кӯчонида шуд.
Аз он вақт то кунун Болама таназзули назаррасе иқтисодӣ ва сохторӣ кашидааст ва бисёре аз биноҳои давраи мустамлакадорӣ ҳозир тарк шуда ё вайрон шудаанд. Шаҳре, ки як замон ҳамчун маркази стратегии мустамлакадорӣ пешбинӣ шуда буд, аҳолиаш кам шудааст ва ҳозир бо мушкилоте монанди имкониятҳои маҳдуди иқтисодӣ ва зеррахти бад рӯбарӯ аст.
Факти 6: Гвинея-Бисау хонаи анъанаҳои ҷолиби анъанавӣ мебошад
Дар байни гурӯҳҳои гуногуни этникӣ, махсусан Баланта ва Манжако, маросимҳои ибтидоӣ барои писарони ҷавон маросимҳои муҳимӣ ҳастанд, ки гузариш ба калонсолиро нишон медиҳанд. Ин маросимҳо метавонанд ҳафтаҳо идома ёбанд ва дорои ритуалҳоянд, ки қувват, тоқат ва дониши писарҳоро санҷида, инчунин дарсҳое дар бораи арзишҳо ва масъулиятҳои ҷомеаашон медиҳанд.
Боргоҳҳои аҷдодӣ низ дар бисёре аз ҷомеаҳо ҳалли муҳим доранд ва ҳамчун ҷойҳои парастиш ва пайвандии бо аҷдодон хизмат мекунанд. Ин боргоҳҳо рӯҳҳои узвҳои фавтидаи оиларо гиромӣ медоранд, ки боварӣ дорем ба зиндагон таъсир расонида, роҳнамоӣ ва ҳимоя пешниҳод мекунанд. Ритуалҳо дар ин боргоҳҳо аксар вақт шомили пешкашҳо ва маросимҳоянд, ки зери роҳбарии рӯҳониёни ҷомеа ё роҳбарони рӯҳонӣ гузаронида мешаванд.
Факти 7: Лакпуштҳои сабз дар Гвинея-Бисау лона месозанд
Лакпуштҳои сабзи баҳрӣ (Chelonia mydas) дар соҳилҳои Гвинея-Бисау лона месозанд, махсусан дар Архипелаги Бижагос. Ин гурӯҳи ҷазираҳо барои ин лакпуштҳои дар хатари несшавӣ зистгоҳи ҳалли муҳим фароҳам меоранд, ки масофаҳои тӯлонӣ дар саросари Атлантикӣ мегузаранд то ба ин соҳилҳо барои тухмгузории баргарданд.
Обҳои соҳилӣ ва ҷазираҳои Гвинея-Бисау барои ин лакпуштҳо муҳити нисбатан беташвиш фароҳам меоранд, ки ин бо саъйҳои ҳифзи табиатест, ки ҳам ҷомеаҳои маҳаллӣ ва ҳам созмонҳои байналмилалӣ роҳбарӣ мекунанд.
Эзоҳ: Агар шумо барои боздид аз кишвар нақша дошта бошед, пеш аз он санҷед, ки оё барои кироя ва ронандагии мошин Шаҳодатнома барои Ронандагии Байналмилалӣ дар Гвинея-Бисау лозим аст.
Факти 8: Гвинея-Бисау миқёси калони ҷашнҳо доир мекунад
Гвинея-Бисау ҷашнҳои баланди миқёси калон доир мекунад, ки гуногунии бойи фарҳангӣ ва мероси анъанавии кишварро инъикос мекунад. Яке аз барҷастатарин ҷашнҳо Карнавали Бисау мебошад, ки бо ҳавасмандии зиёд дар пойтахт Бисау ҷашн гирифта мешавад. Ин ҷашн, ки ҳар сол гузаронида мешавад, анъанаҳои африқоӣ ва таъсироти мустамлакадории Португалро омехта, ташвиқоти рангин, либосҳои таҷаммулӣ, рақс, мусиқӣ ва намоишҳо аз гурӯҳҳои гуногуни этникӣ дорад. Ин вақтест, ки ҷомеаҳо урфу одатҳои беназири худро намоиш медиҳанд ва мардуми саросари кишвар барои ҷашн гирифтан якҷоя мешаванд.
Чорабинии дигари муҳими фарҳангӣ Ҷашни Кусунде мебошад, ки халқи Бижагос дар Ҷазираҳои Бижагос ҷашн мегиранд. Ин ҷашн мусиқии анъанавӣ, рақсҳо ва ритуалҳоеро дар бар мегирад, ки аҷдодон ва муҳити табиаро гиромӣ медорад ва аҳамияти мероси фарҳангӣ ва алоқаи наздикашон бо замин ва баҳрро таъкид мекунад.
Факти 9: Гвинея-Бисау истеҳсолкунандаи асосии чормағзи бодом мебошад
Гвинея-Бисау истеҳсолкунандаи назаррасе чормағзи бодом мебошад, ки ин маҳсули асосии пулӣ ва содиротии кишвар мебошад. Истеҳсоли чормағзи бодом дар иқтисодиёти Гвинея-Бисау нақши марказӣ дорад ва тақрибан 90%-и даромадҳои содиротии кишвар аз чормағзи бодом меояд. Ин саноат зиндагии бахши калони аҳолии деҳот дастгирӣ мекунад, зеро бисёре аз кишоварзони хурдмиқёс барои даромад ба парвариши чормағзи бодом такя мекунанд.
Мавсими дарави чормағзи бодом давраи ҳалли муҳим дар чархи иқтисодии Гвинея-Бисау мебошад ва кишвар дар байни истеҳсолкунандагони пешсафи ҷаҳонии чормағзи боми хом қарор дорад. Аммо, ба сабаби зеррахти маҳдуди коркард, аксарияти чормағзи бодом дар шакли хом содир карда мешавад, асосан ба Ҳиндустон ва Ветнам, ки дар он ҷо коркард ва ба бозорҳои байналмилалӣ фурӯхта мешавад.
Факти 10: Тақрибан 70%-и минтақа аз ҷангалҳо иборат аст ва соҳил батлоқӣ мебошад
Кишвар дорои ҷангалҳои тропикии бой мебошад, ки шомили ҷангалҳои борон ва ҷангалҳои хушк мешаванд ва онҳо намудҳои гуногуни растаниҳо ва ҳайвонотро дастгирӣ мекунанд. Ин ҷангалҳо на танҳо барои гуногунии зистӣ, балки барои иқтисодиёти маҳаллӣ низ ҳалли муҳим доранд, зеро захираҳоеро монанди чӯб ва маҳсулоти ғайричӯбии ҷангал фароҳам меоранд. Аммо, ҷангалзудоӣ ва буридани чӯб нигарониҳо дар бораи устуворӣ муҳити зист ба миён овардаанд.
Минтақаи соҳилии Гвинея-Бисау бо батлоқҳои батлоқӣ тавсиф карда мешавад, махсусан дар Архипелаги Бижагос ва минтақаи Болама-Бижагос. Ин минтақаҳо хонаи ҷангалҳои мангров мебошанд ва ҳамчун экосистемҳои муҳим барои ҳаёти баҳрӣ, аз ҷумла моҳиҳо ва намудҳои паррандагони муҳоҷир хизмат мекунанд.
Published November 09, 2024 • 15m to read
