10 Далелҳои аҷоиб дар бораи Босния ва Ҳерсеговина

Маълумоти мухтасар дар бораи Босния ва Ҳерсеговина:

• Ҷойгиршавӣ: Аврупои Ҷанубу Шарқӣ, нимҷазираи Балкан.
• Пойтахт: Сараево.
• Аҳолӣ: Тақрибан 3.3 миллион.
• Забонҳо: Босниягӣ, Хорватӣ, Сербӣ.
• Асъор: Маркаи мубодилавӣ (BAM).
• Масоҳат: Тақрибан 51,197 км²

Далели 1: Босния ва Ҳерсеговина ба наздикӣ истиқлолият ба даст овард

Босния ва Ҳерсеговина 5 апрели соли 1992 расман аз Югославия истиқлолият эълон кард. Аммо пас аз эъломия, кишвар ба низоъи харобиовар, ки ҳамчун Ҷанги Босния маъруф аст ва аз соли 1992 то 1995 идома дошт, дучор шуд. Ҷанг низоъҳои этникӣ ва ҳудудиро дар бар мегирифт, ки боиси буҳронҳои гуманитарии назаррас, аз ҷумла муҳосираи Сараево ва қатли оми Сребреница гардид. Созишномаи Дейтон, ки соли 1995 ба имзо расид, ба низоъ хотима бахшид ва Босния ва Ҳерсеговинаро ҳамчун давлати мустақил ва соҳибихтиёр муқаррар кард.

Далели 2: Аксарияти аҳолии Босния мусулмонанд

Босния ва Ҳерсеговина бо таркиби демографии мураккаб тавсиф мешавад. Кишвар аз се гурӯҳи асосии этникӣ иборат аст: босниягиҳо, хорватҳо ва сербҳо. Дар байни инҳо, босниягиҳо, ки асосан мусулмонанд, калонтарин гурӯҳи этникии кишварро ташкил медиҳанд. Аммо, қайд кардан муҳим аст, ки Босния ва Ҳерсеговина расман давлати дунявӣ аст ва Конститутсия озодии диниро кафолат медиҳад, ки имкони ташаккули манзараи гуногуни динӣ, аз ҷумла ҷомеаҳои мусулмон, масеҳии православӣ, католикӣ ва дигар ҷомеаҳоро фароҳам меорад.

Далели 3: Машҳуртарин ҷои кишвар пули қадимии Мостар аст

Пули Қадимӣ (Стари Мост) дар Мостар дар ҳақиқат яке аз машҳуртарин ва рамзитарин ёдгориҳои Босния ва Ҳерсеговина мебошад. Ин пули усмонии асри XVI дарёи Нереваро убур мекунад ва ду тарафи шаҳри таърихии Мостарро пайваст мекунад. Бо тоқи зебо ва меъмории ҳайратангезаш машҳур, Пули Қадимӣ рамзи ваҳдат ва тобоварӣ гаштааст. Он мавзеи мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО буда, тамошобинонро аз саросари ҷаҳон ҷалб мекунад, ки аҳамияти фарҳангии он ва манзараҳои ҳайратангези Мостарро аз болои пул тамошо мекунанд.

Далели 4: Дар Босния ва Ҳерсеговина обшорҳои зиёде мавҷуданд

Босния ва Ҳерсеговина бо шумораи зиёди обшорҳояш машҳур аст, ки ба зебоии табиии кишвар мусоидат мекунанд. Баъзе обшорҳои машҳур обшори Кравитсе, обшорҳои Мартин Брод дар Боғи миллии Уна ва Скакаватс дар наздикии Сараево мебошанд. Манзараҳои гуногуни Босния ва Ҳерсеговина, аз ҷумла дарёҳо ва муҳити сабзи он, шароити идеалиро барои ташаккули обшорҳои ҳайратангез фароҳам меоранд, ки онҳоро барои сокинони маҳаллӣ ва сайёҳон ҷойҳои диққатҷалбкунанда мегардонанд.

Эзоҳ: Агар ба ин кишвар сафар кардан хоҳед, фаҳмед, ки оё барои рондани мошин Иҷозатномаи байналмилалии ронандагӣ дар Босния ва Ҳерсеговина лозим аст.

Далели 5: Аввалин трамваи комилан барқии Аврупо дар Сараево пайдо шудааст

Сараево, пойтахти Босния ва Ҳерсеговина, макони нахустин системаи трамваии барқии пурраи Аврупо мебошад. Трамваи Сараево 1 октябри соли 1885 ба фаъолият оғоз кард. Таъсиси трамваи барқӣ дар рушди нақлиёти шаҳрии Аврупо марҳилаи муҳимро ташкил намуд. Ташаббуси ҷорӣ намудани системаи трамвайро дар Сараево мақомоти Австро-Венгрия, ки дар он давра ба минтақа назорат мекарданд, роҳбарӣ мекарданд. Имрӯз шабакаи трамваи Сараево ҳамчун қисми ҷудонашавандаи системаи нақлиёти ҷамъиятии шаҳр боқӣ мондааст.

Далели 6: Босния дорои ҷангали нодире аст, ки дар Аврупо қариб вуҷуд надорад

Босния ва Ҳерсеговина ватани ҷангали Перуҷитса, боқимондаи фавқулоддаи табиат ва яке аз охирин ҷангалҳои бокираи боқимондаи Аврупо мебошад. Дар дохили Боғи миллии Сутьеска ҷойгир шуда, Перуҷитса ҳамчун шаҳодати ҷангалҳои бостоние, ки замоне қитъаро пӯшонида буданд, боқӣ мондааст. Ин ҷангали дастнорас бо дарахтони баланд, ҳаёти гуногуни наботот ва экосистемаи тозае, ки асрҳо боз нигоҳ дошта шудааст, тавсиф мешавад. Ҷангали Перуҷитса намунаи зиндаи таърихи табиии Аврупо буда, имконияти нодири нигоҳе ба гузаштаи бостонии қитъаро медиҳад.

Далели 7: Босниягиҳо қаҳваро хеле дӯст медоранд

Қаҳва дар фарҳанги босниягӣ ҷойгоҳи махсус дорад ва босниягиҳо бо анъанаи пурқуввати қаҳванӯшиашон машҳуранд. Қаҳваи босниягӣ, ки аксар вақт дар ҷезваи анъанавӣ омода карда мешавад, қаҳваи хеле майда ва полоиш нашуда аст, ки дар пиёлаҳои хурд истеъмол мешавад. Раванди тайёр кардан ва нӯшидани қаҳва дар Босния як маросими иҷтимоӣ аст ва қаҳвахонаҳо (кафанаҳо) ҷойҳои маъмули ҷамъомади дӯстон ва оила мебошанд. Қадрдонии қаҳва аз хусусиятҳои кофеини он фаротар меравад; он таҷрибаи фарҳангӣ ва иҷтимоиро муҷассам месозад, ки меҳмоннавозӣ ва ҷомеаро дар ҳаёти ҳаррӯзаи босниягӣ рамз медиҳад.

Далели 8: Дар кӯчаҳои Сараево метавонед аломатҳои сурхи оқибатҳои муноқишаро мушоҳида кунед

Онҳоро “Гулҳои Сараево” меноманд, ки ёдоварии таъсирбахш ва намоёни таъсири Ҷанги Босния (1992-1995) ба шаҳри Сараево мебошанд. Ин “гулҳо” рахнаҳои бетонӣ мебошанд, ки бо смолаи сурх ё ранг пур карда шудаанд ва ҷойҳоеро нишон медиҳанд, ки тирҳои миномёт ё тӯпхона задаанд ва дар натиҷаи муноқиша талафот додаанд. Онҳо ҳам ҳамчун ёдгорӣ ва ҳам рамзи тобоварӣ хизмат мекунанд, ки тобоварии шаҳр ва мардуми он дар давраи душвори таърихӣ муаррифӣ мекунанд. Рахнаҳои аз ҷанг боқимонда барои гиромидошти хотираи ҷонбохтагон ва рӯҳи устувори Сараево қасдан нигоҳ дошта шудаанд.

Далели 9: Дар Босния куштори рух дод, ки боиси оғози Ҷанги якуми ҷаҳон гардид

Суиқасд ба Эрцгерцог Франс Фердинанди Австро-Венгрия 28 июни соли 1914 дар Сараево, Босния ба вуқуъ пайваст. Куштори Эрцгерцог аз ҷониби Гаврило Принцип, миллатгарои серби босниягӣ, силсилаи ҳодисаҳоеро ба вуҷуд овард, ки дар ниҳоят боиси сар задани Ҷанги якуми ҷаҳон гардид. Ин суиқасд катализатори асосии ҷанг ҳисобида мешавад, зеро он як қатор амалҳои дипломатӣ ва ҳарбиро дар байни давлатҳои асосии Аврупо ба вуҷуд овард. Муноқишаи минбаъда оқибатҳои дурнамо дошт ва ба раванди асри XX таъсири назаррас расонд.

Далели 10: Босния соҳили баҳрие дорад, ки Хорватия онро иҳота кардааст

Босния ва Ҳерсеговина, дар ҳоле ки асосан кишвари хушкибар аст, як наворчаи танги соҳили баҳрро дар тӯли баҳри Адриатик дорад. Шаҳри Неум, ки дар ин соҳили зебо ҷойгир аст, ягона шаҳри соҳилии ин кишвар мебошад. Бо соҳили тақрибан 20 километр тӯлдошта, дастрасии Босния ва Ҳерсеговина ба баҳри Адриатик ба хусусиятҳои ҷуғрофии он андозаи беназире зам мекунад, ки сокинон ва меҳмононро бо манзараҳои зебои соҳили баҳри Адриатик пайваст мекунад.