Монгол орон бол дэлхийн хамгийн сүүлчийн агуу хилийн нутгуудын нэг юм – энэ бол эцэс төгсгөлгүй тал нутаг, барц уулс, өндөр элсэн манхан, өнөөг хүртэл цэцэглэн хөгжиж буй нүүдэлчдийн соёлтой асар том газар юм. Францаас хоёр дахин том нутаг девсгэртэй боловч Нью-Йорк хотоос цөөн хүн амтай Монгол орон цөөхөн улс орны тэнцэх чадвартай чимээгүй байдал, эрх чөлөө, түүхий байгалийн гоо сайхныг санал болгодог.
Энд та тойрог тэгш тал дээр морь унаж, уламжлалт гэр (юртад) хоноглож, эртний хийдүүдийг судалж, олон зуун жилийн турш үргэлжилсэн нүүдэлчдийн уламжлалд оролцож болно. Монгол орон зөвхөн очих газар биш – энэ бол орон зай, жинхэне байдал, мөнхийн адал явдалтай танилцах туршлага юм.
Монголын шилдэг хотууд
Улаанбаатар
Монголын нийслэл, тус улсын хүн амын бараг тал хувийг эзэлдэг Улаанбаатар хот нь Зөвлөлтийн үеийн байшингууд, орчин үеийн цамхгуудыг идэвхтэй буддын хийдүүдтэй холбодог. Гол шашны дурсгалт газар нь 26 метр өндөр алтан Буддыг байрлуулсан Гандан хийд юм. Монголын Үндэсний музей нь эрт дээр үеэс Чингис хааны эзэнт гүрний түүхийг харуулдаг бол Чойжин ламын сүм музей нь буддын урлагийг үзүүлдэг. Зайсан дурсгалын толгод нь хот болон Туул голын хөндийн бүх байдлыг харах боломжийг олгодог.
Хамгийн сайн ирэх цаг бол 6-9 дүгээр сар бөгөөд энэ үед температур зөөлөн (15–25°C), Наадам гэх мэт соёлын наадамууд болдог. Улаанбаатарт Чингис хаан олон улсын нисэх онгоцны буудал (төвөөс 18 км зайд) байдаг бөгөөд Ази, Европ даяар нислэг үйлдэнэ. Трансмонголын төмөр замын галт тэрэгнүүд үүнийг Бээжин, Москва, Иркутсктай холбодог. Хот доторх такси, автобусууд түгээмэл боловч төвийн үзвэр газруудад алхах нь хамгийн сайн. Ноолуурын дэлгүүрүүд, ардын дуу, хөөмийн тоглолт нийслэлийн оройн соёлын гүнзгийрэлийг нэмдэг.
Хархорин (Каракорум)
13-р зуунд Чингис хааны эзэнт гүрний нийслэл байсан Хархорин нь өнөөдөр тал нутгаар хүрээлэгдсэн боловч түүхээр баялаг жижиг хот юм. Үндсэн үзвэр газар нь 1586 онд байгуулагдсан Монголын анхны буддын хийд болох Эрдэнэ зуу хийд бөгөөд энэ нь нуран унасан хотын чулуугаар барьсан, одоог хүртэл лам нартай идэвхтэй байдаг. Чулуун яст мэлхий, эртний суурь гэх мэт тархсан дурсгалууд нь Монголын эзэнт гүрний үеийг санагдуулдаг. Ойролцоох Шанх хийд болон ЮНЕСКО-гийн дэлхийн өвийн соёлын ландшафтын нэг хэсэг болох Орхон голын хөндий айлчлалыг илүү гүнзгийрүүлдэг.
Хархорин нь Улаанбаатараас 360 км зайд байрладаг (машин эсвэл автобусаар 6–7 цаг). Ихэнх аялагчид Монголын төв хэсгийн замын хэсэг болгон ирдэг бөгөөд ихэвчлэн Орхон хөндийн нүүдэлчдийн бааз болон байгалийн үзэсгэлэнтэй хослуулдаг. Орон нутгийн буудал, гэрийн бааз нь энгийн боловч жинхэнэ буудлага санал болгодог.
Хамгийн сайн байгалийн дурсгалт газрууд
Говийн цөл
Монголын өмнөд хэсгээр тархсан Говийн цөл нь гайхамшигт тодосгогч газар – өндөр манханаас ясжсан чулуулагны хангилал хүртэл. 300 м өндөр, 12 км өргөн Хонгорын элс (“Дуулж буй манхан”) нь Азийн хамгийн том элсэн манхануудын нэг юм. Ёлын ам нь зочдыг зун хүртэл ихэвчлэн мөс үлддэг гэдгээрээ гайхшруулдаг бол Баянзаг (Галт хаднууд) нь 1920-иод онд үлэг гүрвэлийн чулуужсан олдвороор дэлхий дахинд алдартай. Аялагчид гэрийн баазуудад хоноглож, хоёр бөгтэй тэмээнд унаж, өргөн одны тэнгэрийн доор нүүдэлчдийн амьдралыг мэдэрч болно.
Говьд Улаанбаатараас Даланзадгад руу нисэх онгоцоор (1.5 цаг) хүрч, дараа нь гол газруудад жипээр очих, эсвэл олон өдрийн газрын аялалаар очдог. Ихэнх аялал 5–7 хоног үргэлжилдэг бөгөөд манхан, хавцал, тал нутгийн байгалийг хольдог.
Тэрэлжийн үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн
Улаанбаатараас зүүн тийш ердөө 55 км зайд байрлах Тэрэлжийн үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн нь Монголын хамгийн хялбар очих байгалийн дөөшийн нэг юм. Энэ газрын ландшафт нь боржин чулуулаг, альпийн нуга, ойт толгодоор онцлогтой. Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн тэмдэглэгээнд аварга чулуун тогтоц болох Мэлхийн хад, толгодын зам дагуу панорамын үзэсгэлэн бүхий Арьяабал бясалгалын сүм багтана. Зочид Монгол морьд унаж, хөндийгөөр алхаж, эсвэл уламжлалт гэрийн баазад хоноглож болно. Ойролцоох дэлхийн хамгийн том морин хөшөө болох 40 м өндөр Чингис хааны морин хөшөөний цогцолбор нь алдартай дэргэдэх аялал юм.
Тэрэлж нь Улаанбаатараас машинаар 1.5 цагийн зайд байдаг бөгөөд такси, автобус, зохион байгуулалттай аялал өргөнөөр боломжтой. Гэрийн баазад хоноглох нь аялагчдад тав тухтай байдлыг нүүдэлчдийн амьдралын амттай хослуулах боломжийг олгодог.
Хөвсгөл нуур
Оросын хилийн ойролцоо байрлах Хөвсгөл нуур нь Монголын хамгийн том цэвэр усны нуур бөгөөд тус улсын ундны усны бараг 70%-ийг эзэлдэг. Ойт уулсаар хүрээлэгдсэн энэ нуур нь завиар явах, явган аялал, морь унах, загас агнахад тохиромжтой. Энэ бүс нутагт мөн дэлхийн цөөн үлдсэн буга унадаг нүүдэлчдийн бүлэг болох Цаатан буга малчид амьдардаг – тэдний бааз руу айлчлах нь ховор соёлын туршлага олгодог. 7 дугаар сард Хатгалын Наадам най-рал нуурын эрэгт уламжлалт бөх, сур харвах, морь уралдаанийг авчирдаг.
Хөвсгөл нь Улаанбаатараас 700 км зайд байдаг. Ихэнх аялагчид Мөрөн рүү нисэх онгоцоор (1.5 цаг) нисч, нуур хүртэл машинаар 2 цаг үргэлжлүүлдэг; урт зайн автобус мөн явдаг боловч 12–14 цаг авдаг. Эргийн дагуу байрлах гэрийн баазууд нуурт шууд нэвтрэх боломжтой тохь байдлыг санал болгодог.
Алтай таван богд үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн
Монголын алс баруун хэсэгт байрлах Алтай таван богд нь мөсөн гол, өндөр оргилууд, казах нүүдэлчдийн соёлын орон юм. Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн гол үзвэр бол олон өдрийн явган аялалаар хүрэх Монголын хамгийн өндөр уул Хүйтэн оргил (4,374 м) юм. Улсын хамгийн том мөсөн гол болох Потанин мөсөн гол, Цагаан голын (Цагаан гол) хөндий гайхамшигт альпийн үзэсгэлэнийг санал болгодог. Энэ бүс нутаг мөн хүрэл зэвсгийн үеийн хадны зургаар баялаг бөгөөд алтан бүргэдээр ан агнадаг казах бүргэдчид амьдардаг бөгөөд тэд олон зуун жилийн турш үргэлжилсэн алтан бүргэдээр ан агнах уламжлалыг хадгалдаг.
Цэцэрлэгт хүрээлэн нь Улаанбаатараас 1,680 км зайд байдаг; ихэнх аялагчид Баян-Өлгий аймгийн нийслэл Өлгий рүү нисэх онгоцоор (3.5 цаг) нисч, дараа нь жип эсвэл морьоор цэцэрлэгт хүрээлэн рүү үргэлжлүүлдэг. Зуслан болон нүүдэлчин гэр бүлийн гэрт хоноглох нь явган аялагчдын гол буудлагын сонголт юм.
Монголын нууц эрдэнэсүүд
Цагаан суварга
Цагаан суварга гэгддэг газар нь Говийн цөлд байрлах 30 м өндөр шохойн чулуулагны эгц хад юм. Салхи, усны элэгдлээр хадыг ер бусын хэлбэрт сийлсэн бөгөөд нар мандах, жаргах үед гайхалтай гэрэлтдэг улаан, улбар шар, цагаан чулуулагны давхарга байдаг. Энэ бүсэд олдсон ясжсан үлдэгдэл нь эрт дээр үеийн түүхийг илтгэдэг бөгөөд эргэн тойрны тал нутаг нь богино аялал, гэрэл зургийн аяллд тохиромжтой.
Цагаан суварга нь Улаанбаатараас өмнө зүг рүү 420 км зайд байдаг (жипээр 7–8 цаг), ихэвчлэн олон өдрийн Говийн цөлийн аялалын нэг хэсэг болгон очдог. Ойролцоо зочид буудал байхгүй боловч гэрийн бааз болон нүүдэлчдийн гэр орон нь хадны ойролцоо энгийн буудлага санал болгодог.
Тэрхийн цагаан нуур ба Хорго галт уул (Архангай)
Галт уулын дэлбэрэлтээр үүссэн Тэрхийн цагаан нуур нь нарс ой, лаавын талбай, нүүдэлчин малчдын баазаар хүрээлэгдсэн цэвэр альпийн нуур юм. Завиар явах, загас агнах, морь унахад тохиромжтой бөгөөд эрэг дагуу байрлах юртууд байгальд ойрхон хоноглох боломжийг олгодог. Ойролцоо 200 м гүн, 20 км тойргийн хүрээтэй асгарсан кратер болох Хорго галт уул өндийдөг бөгөөд үүнийг авирч нуур болон эргэн тойрны лаавын тогтоцын өргөн харагдлага үзэж болно.
Нуур нь Улаанбаатараас баруун тийш 600 км зайд байдаг (жипээр 10–12 цаг), ихэвчлэн Монголын төв хэсгийн аялалаар очдог. Нуурын эргэн тойрны зочны гэрийн баазууд явган болон морьоор судлах боломжтой энгийн боловч тохь байдлыг санал болгодог.
Бага газрын чулуу
Дундговь аймагт байрлах Бага газрын чулуу нь тэгш тал нутгаас дээш өргөгдсөн гайхамшигт боржингийн тогтоц юм. Энэ бүсэд агуй, булаг, 17-р зууны жижиг хийдийн балгас зэрэг байдаг нь байгалийн болон соёлын сонирхлын хослол юм. Зочид чулуулагны дунд явган аялал хийж, задгай тэнгэрийн доор зуслаж, янгир, тарвага гэх мэт зэрлэг амьтдыг харахаар ирдэг.
Бага газрын чулуу нь Улаанбаатараас өмнө зүг рүү 250 км зайд байдаг (жипээр 4–5 цаг), ихэвчлэн олон өдрийн Говийн цөлийн аялалын эхний зогсоол болгон оролцуулдаг. Хадны ойролцоох энгийн гэрийн баазууд хоноглохын тулд буудлага санал болгодог.
Увс нуур ба Увс нуурын сав газар (ЮНЕСКО)
3,350 км² талбайтай Монголын хамгийн том нуур болох Увс нуур нь элсэн манхан, намгархаг газар, цастай уулсаар хүрээлэгдсэн гүехэн давстай нуур юм. ЮНЕСКО-гийн дэлхийн өвийн дурсгалт газар болох Увс нуурын сав газар нь нүүдлийн шувуудын гол амьдрах орчин бөгөөд ховор далматин пеликан, хун хун зэрэг 220 гаруй зүйлийн шувууд бүртгэгдсэн байдаг. Эргэн тойрны тал нутаг болон цөлийн ландшафт нь зэрлэг тэмээ, цасан ирвэс, аргали хонь зэргийг дэмждэг тул байгаль дурлагчид, шувуу ажиглагчдын диваажин юм.
Нуур нь Улаанбаатараас баруун тийш 1,400 км зайд байдаг. Ихэнх аялагчид аймгийн төв Улаангом руу нисэх онгоцоор (Улаанбаатараас 3 цаг) нисч, дараа нь нуур хүртэл жипээр 30 км үргэлжлүүлдэг. Зуслан болон энгийн гэрт хоноглох нь энэ алслагдсан бүс нутгийг судлахын тулд гол буудлагын сонголт юм.
Амарбаясгалант хийд (Сэлэнгэ аймаг)
Эхний Богд хан Занабазарыг хүндэтгэн 18-р зуунд барьсан Амарбаясгалант нь Монголын хамгийн үзэсгэлэнт хийдүүдийн нэг гэж тооцогддог. Бүрэнхан уулын бэлд алслагдсан хөндийд байрлах энэ хийд нэгэн цагт 6,000 гаруй лам байрлуулж байсан бөгөөд өнөөдөр идэвхтэй буддын төв хэвээр байна. Үүний 28 сүм нь Чин гүрний архитектурыг харуулдаг бөгөөд эргэн тойрны тал нутгийн дэвсгэр дээр улаан модон танхим, нарийн сийлбэрүүд тод харагддаг.
Хийд нь Улаанбаатараас хойд зүг рүү 360 км зайд байдаг (жипээр 8–9 цаг), Баруун-Үртээс 60 км зайд байдаг. Ихэнх аялагчид хойд Монголоор дамжин газрын аялалын нэг хэсэг болгон ирдэг бөгөөд ойролцоо зуслан болон энгийн гэрийн буудлага боломжтой.
Хамарын хийд (Дорноговь)
Хүндэт лам Данзанравжаагийн 1820-иод онд байгуулсан Хамарын хийд нь хүчтэй сүнслэг энергийн цэг гэж үздэг Говийн цөлийн хийд юм. Мөргөлчид, аялагчид энх тайван, гэгээрлийг бэлгэддэг цагаан сүвдүүдийн тойрог болох Шамбалагийн эрчим хүчний төвд бясалгалд ирдэг. Хийдийн цогцолборт сэргээн засварласан сүм, ариун рашаан, нэгэн цагт лам нарын бясалгалд ашигладаг байсан агуй багтдаг.
Хамарын хийд нь Улаанбаатараас зүүн өмнө зүг рүү 550 км зайд, Дорноговь аймгийн Сайншандын ойролцоо байдаг. Энэ газарт галт тэрэгээр (7–8 цаг) эсвэл машинаар Улаанбаатараас очиж, дараа нь Сайншандаас богино зайгаар хүрэх боломжтой. Орон нутгийн зочид буудал болон гэрийн баазууд зочдод энгийн буудлага санал болгодог.
Аялалын зөвлөгөө
Визний шаардлага
ЕХ, Их Британи, Япон, Өмнөд Солонгос зэрэг 60 гаруй орны иргэд Монгол орон руу 30–90 өдрийн хугацаанд виз шаардлагагүйгээр нэвтрэх боломжтой. Бусад улсын иргэд цахим виз (ихэвчлэн 30 хоног хүчинтэй) онлайнаар хүсэлт гаргаж болно. Аялахын өмнө хамгийн сүүлийн үеийн шаардлагыг байнга шалгаарай.
Тээвэр
Монголын өргөн уудам ландшафт нь эргэн тойронд явах нь ихэвчлэн адал явдал болдог гэсэн үг юм. Хатуу хучилттай зам хязгаарлагдмал бөгөөд Улаанбаатараас гадна олон зам нь шороон замаас илүүгүй юм. Судлахын хамгийн практик арга бол газар зүйн талаар мэргэшсэн жолооч бүхий жипийн аялал эсвэл удирдлагатай экспедицэд нэгдэх явдал юм. Дотоодын нислэг нь Улаанбаатарыг алслагдсан аймгуудын төвүүдтэй холбодог бөгөөд тал нутаг даяар урт зай туулахад цаг хэмнэдэг. Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн болон хөдөө орон нутагт уламжлалт морь, тэмээний аялал нь зөвхөн тээвэрлэлтийн хэрэгсэл төдийгүй соёлын туршлага хэвээр байна.
Өөрөө жолоодохыг хүсч буй бие даасан аялагчид хүчинтэй гэрийн лицензтэй хамт олон улсын жолооны зөвшөөрөл шаардлагатай гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Замын нөхцөл маш хүнд байж болох тул орон нутгийн жолооч хөлслөх нь зүйтэй зөвлөмж юм.
Монгол орон 1,500 км орчим хатуу хучилттай замтай; ихэнх урт замын маршрут нь барц газар зүйн нөхцлөөс болж жип эсвэл зохион байгуулалттай аялал шаарддаг. Дотоодын нислэг нь Улаанбаатарыг Даланзадгад (Говийн цөл), Мөрөн (Хөвсгөл нуур), Өлгий (Алтайн уулс)-тай холбодог. Төвийн бүс нутагт морины аялал алдартай бол Говьд тэмээн унах нь түгээмэл байдаг.
Мөнгөн тэмдэгт
Үндэсний мөнгөн тэмдэгт нь Монгол төгрөг (MNT) юм. Улаанбаатар дахь зочид буудал, ресторан, дэлгүүрүүдэд зээлийн карт хүлээн авдаг ч жижиг хот эсвэл хөдөө орон нутагт очоход бэлэн мөнгө чухал хэвээр байна. Алслагдсан бүс нутаг руу явахаас өмнө хангалттай орон нутгийн мөнгөн тэмдэгт авч явахыг зөвлөж байна.
Нийтлэгдсэн Наймдугаар сар 19, 2025 • 10м уншилт
